བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་ཅེས་པའི་ངོས་ནས་བཤད་ན།བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་གནས་སྐབས་རྣམ་པ་བཞི་རུ་བཤད་ཆོགབཙན་པོའི་རྩོམ་རིག་དང་།གནའ་རབས་རྩོམ་རིགདེང་རབས་རྩོམ་རིགའབྱུང་འགྱུར་གྱི་རྩོམ་རིག་བཅས་སོ།སྔ་མ་གཉིས་ལ་རྩོམ་རིག་གི་བློ་སྦྱོང་ཆེན་པོ་མི་དགོས།རྩོམ་རིག་དང་རྩོམ་རིག་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་པར་ཡང་དེ་འདྲའི་གསལ་བོ་མ་རེད།རྒྱུ་མཚན་ནི་དེ་གཉིས་ལ་སྣང་བརྙན་གྱི་རང་བཞིན་ཆེན་པོ་མེད་ལ།དེ་འདྲའི་རྣམ་པ་ཅན་དུ་བྱས་པ(形式化)མ་རེད།ཐད་ཀར་བརྗོད་པ་ལས་བརྒྱུད་ནས་མཚོན་པ་མ་རེད།དཔེར་ན།«གཏམ་པདྨའི་ཚལ་གྱི་ཟློས་གར»དང་།«བྱ་མགྲིན་སྔོན་ཟླ་བའི་རྟོགས་བརྗོད»སོགས་ལ་ཕྱིའི་བརྡ་འཕྲིན་དང་ནང་གི་བརྡ་འཕྲིན་གྱི་བར་ཐག་ཆེན་པོ་མེད་པར་བསྟན་དོན་བདེ་བླག་ཏུ་རྟོགས་ཐུབ་པ་ལྟ་བུ།ཚངས་མགུར་ལས་ཀྱང་།ཁྱོད་ནི་གསེར་ཟངས་སྐུ་རེད།།ང་ནི་འདག་པའི་ལྷ་རེད།།ལྷ་ཁང་གཅིག་གི་ནང་དུ།།ང་གཉིས་མཉམ་དུ་མི་འོངས།།ལྟ་བུ་བསམ་དོན་ཐད་ཀར་བརྗོད་པ་ཡིན་པས།འདིར་རྟོག་ཡུལ(想象的余地)ཆེན་པོ་མེད།...

ང་ཚོས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཕམ་ཉེས་དང་ན་ཟུག་ཁུར་ནས།འབྱུང་འགྱུར་གྱི་བཤུལ་ལམ་ཡང་རྙེད་དགོས”«རྨ་རྒྱལ་སྦོམ་རའི་ལེའུ»ཞེས་ཕྱིའི་ཁོར་ཡུག་དང་ནང་བསམ་པའི་སྦྱོར་བ་ལས་བྱུང་བའི་སེམས་རྒྱུད་ཀྱི་བྲག་ཅ་རེ་རེ་ནི་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ལ་བཏང་བའི་དྲན་སྐུལ་གྱི་ཅོང་བརྡ་རེ་རེ་ཡིན།མགོ་ལོག་ཏུ་བྲིས་པའི«གངས་རི»དང«གསེར་གྱི་ཉི་མ»«རྨ་རྒྱལ་སྦོམ་ར»སོགས་ནི་གཅན་མེ་སྟག་གི་མགོ་ལོག་གི་འཚོལ་སྙེག་དང་དེ་ལས་རྙེད་པའི་དོན་སྙིང་ཆེ་ཤོས་དེ་ཡིན་ནོ།།...

«ར་ལོ»ཡི་མི་སྣ་གཙོ་བོ་ར་ལོ་ཡིན་པར་འདོད་པ་ནི་མཐུན་སྣང་དུ་གྲུབ་པའི་སྡོམ་ཚིག་ཅིག་ཡིན་མོད།འོན་ཀྱང་།ང་ཚོས་སྤྲོས་བརྗོད་གཞུང་ལུགས་དང་།སྒོས་སུ་ཡིད་རྟོན་མི་རུང་བའི་སྤྲོས་བརྗོད་གཞུང་ལུགས་གཞིར་བཟུང་སྟེ་སྒྲུང་གཏམ་འདིའི་སྤྲོས་བརྗོད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལ་དཔྱད་པ་ཡིན་ན།སྒྲུང་གཏམ་འདིའི་མི་སྣ་དང་རྗོད་པ་པོ་གཉིས་ཀ་ཡིན་པའི་དོན་གྲུབ་ཀྱིས།རང་ཉིད་ཀྱི་ཚད་ཡོད་པའི་མཐོང་སྣེ་དང་འགལ་བ་དང་།གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་དོན་དངོས་དང་འགལ་བའི་སྒོ་ནས་ར་ལོའི་གཏམ་རྒྱུད་ལ་སྒྲོ་འདོགས་སྐུར་གསུམ་གྱིས་འཁྱོག་འབྲི་དང་བཙོག་བསྒྱུར་བྱས་ཏེ་བརྗོད་པས།རྗོད་པ་པོ་དོན་གྲུབ་ནི་ཡིད་རྟོན་མེད་པའི་རྗོད་པ་པོ་དང་།ཁོའི་སྤྲོས་བརྗོད་ནི་ཡིད་རྟོན་མེད་པའི་སྤྲོས་བརྗོད་དུ་གྱུར་འདུགམ་ཟད།ཁོའི་ཡིད་རྟོན་མེད་པའི་སྤྲོས་བརྗོད་དང་སྤྲོས་བརྗོད་ཀྱི་སྦྱོར་བ་ཡིས།དོན་དུ་རྗོད་པ་པོ་རང་ཉིད་ཀྱི་མི་གཤིས་ཀྱི་མི་སྡུག་པའི་ཆ་གང་ཞིག་རྗེན་པར་བཏང་སྟེ།རྗོད་པ་པོ་རང་ཉིད་སྒྲུང་གཏམ་འདིའི་ཟུར་ཟ་དང་མཚང་འབྱིན་བྱ་ཡུལ་དུ་གྱུར་བས།སྒྲུང་གཏམ་འདིའི་མི་སྣ་གཙོ་བོ་ནི་ར་ལོ་མིན་པར་ར་ལོའི་གཏམ་རྒྱུད་ཡིད་རྟོན་མེད་པའི་སྒོ་ནས་བརྗོད་མཁན་གྱི་མི་སྣ་དོན་གྲུབ་ཡིན་དགོས་འདུག་གོ།...

རྩོམ་འདིར་པད་མ་རྣམ་རྒྱལ་གྱི«ཡིད་རྟོན་མེད་པའི་རྗོད་པ་པོ་དམིགས་སུ་བཟུང་ནས〈ར་ལོ〉ཡི་མི་སྣ་གཙོ་བོ་སུ་ཡིན་ལ་དཔྱད་པ»ཞེས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ལ་སྤྲོས་བརྗོད་རིག་པའི་ཕྱོགས་གཉིས་ནས་དབྱེ་ཞིབ་བགྱིས་ཏེ་མི་སྣ་དོན་གྲུབ་ཅེས་པ་སྒྲུང་གཏམ་གྱི“ཕྱི་ངོས་སྤྲོས་བརྗོད་པར”ངོས་བཟུང་བ་དང་ར་ལོ་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་མི་སྣ་གཙོ་བོ་ཡིན་པར་བསྒྲུབས་ཡོད།...

བརྩམས་སྒྲུང་གི་རིན་ཐང་ལ་སྤྱི་ཁྱབ་ཀྱི་སློབ་གསོའི་རིན་ཐང་དང་རིག་གནས་ཀྱི་རིན་ཐང་།སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རིན་ཐང་།རོལ་རྩེད་ཀྱི་རིན་ཐང་སོགས་མང་དུ་ཡོད་མོད།དཔྱད་རྩོམ་འདིར་བོད་ཀྱི་སྒྲུང་རིང་གི་རིན་ཐང་དག་ལས་ཅུང་འབུར་དུ་དོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་སླར་མཚོན་གྱི་རིན་ཐང་དང་མི་གཤིས་འཚོལ་དཔྱོད་ཀྱི་རིན་ཐང་།སྒྱུ་རྩལ་མཚོན་ཐབས་ཀྱི་རིན་ཐང་བཅས་ཕྱོགས་གསུམ་ནས་རགས་ཙམ་གླེང་ཡོད།...

ཉིན་འདི་དག་ལ་ཆོས་སྐྱོང་གིས་བརྩམས་པའི«ཟིང་ལོང་རྡེའུ་འགྲེམས»ལྷོད་ལྷོད་བྱས་ནས་ཀློག་མགོ་བརྩམས།བརྩམས་ཆོས་དེ་ནི་བོད་རྩོམ་ཞིབ་འཇུག་གི་དེབ་ཅིག་ཡིན་ལ་སྔར་ནས་ཀློག་བསམས་ནའང་རྒྱུ་རྐྱེན་གང་མང་གིས་ད་ལྟའི་བར་དུ་བསྐྱུར་དགོས་བྱུང་།རྩོམ་ཞིག་ཀློག་པར་ཡང་ཕྱི་ནང་གི་མཐུན་རྐྱེན་མང་དུ་འཛོམས་དགོས་པས་གང་བྱུང་མང་བྱུང་དུ་ཀློག་པ་ནི་དཔེ་ཀློག་གི་གོལ་ས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏན་ཏན་ཡིན་ངེས།«ཟིང་ལོང་རྡེའུ་འགྲེམས»སུ་བཀོད་པའི་རྩོམ་ཞིག་དང་ཐོག་ལྷ་བྱམས་རྒྱལ་གྱི་སྒྲུང་གཏམ«གཉིད་དུ་ཡུར་བའི་ཆུ»བརྒྱུད་དེ་བཀླགས་པ་ཡིན་ལ་ཚིག་ཉུང་དོན་རྒྱས་ཡིད་མགུ་བ་ཞིག་ཏུ་སྣང་བས་ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་གཞན་རྣམས་ལ་ཡིད་འཇོག་བྱས་པ་ཡིན།དུས་ཕྱིས་དཔེ་ཁང་སོགས་ཀྱི་ནང་ནས་ཀྱང«ཟིང་ལོང་རྡེའུ་འགྲེམས»ཀྱི་དཀར་ཆག་ནན་གྱིས་བཀླགས་པ་དང་སེམས་སུ་ངེས་པར་ཐེངས་གཅིག་ཀློག་པའི་ཀུན་སློང་ཞིག་ཀྱང་ངང་གིས་འཁྲུངས།རྩོམ་གྱི་ཁ་བྱང་ནི་རྩོམ་གྱི་མགོ་དང་དཀར་ཆག་ནི་ཡན་ལག་ལྟ་བུར་གྱུར་པས་ན་དང་ཐོག«ཟིང་ལོང་རྡེའུ་འགྲེམས»ཟེར་ན་ལྡེམ་དགོངས་ཀྱི་ཉམས་ཤིག་དང་བོད་རྩོམ་ཕལ་བའི་མཚན་བྱང་འབྲི་སྟངས་ལས་བརྗིད་ཆགས་པ་ཞིག་ཡོད་པར་འདོད་པས་མཚར་སྣང་གིས་བཀླགས་པ་ཡིན།དེ་ནས་བཀླགས་ཀྱིན་བཀླགས་ཀྱིན་བསྐྱུར་མི་བྲ་བའམ་མ་བླུས་ཐུ་མེད་ཅིག་ཏུ་སྣང་བས་ཐད་ཀར་བླུས་པ་དང་སེམས་ནང་ལའང་གཞན་གྱི་ཤེས་རབ་བླུ...

རྩོམ་རིག་གི་བརྗོད་བྱ་ནི་མདོར་དེད་ན་འགྲོ་བ་མི་ཡིན་ཞིང་རྩོམ་རིག་གི་མཐར་ཐུག་དམིགས་ས་ཡང་མིའི་འཚོ་གནས་དང་ལས་དབང་ལ་དོ་ཁུར་བྱེད་པ་ལས་མ་འདས་པས།ཐེངས་འདིར་སྒྲུང་ཐུང«ཁྲུང་ཁྲུང»གི་བྱུང་རིམ་ཡང་སྐབས་སུ་བབས་པའི་བརྗོད་བྱའི་ཁྱད་ཆོས་དང་བསྟུན་ནས་བཀོད་སྒྲིག་ལ་ཡིད་འཇོག་ཆེན་པོ་བྱས་ཡོད་ཅིང་།སྡེབ་ལུགས་བློ་ཡུལ་ལས་འགོངས་ཤིང་ཡིད་དབང་འཕྲོག་པ་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར་ཏེ།མི་སྣའི་གཤིས་ཀ་དང་བརྩེ་དུང་།ཕན་ཚུན་བར་གྱི་འགལ་འདུ་སོགས་ལས་སྒྲུང་གཏམ་ཧྲིལ་པོ་སྐྱོ་གར་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་རྣམ་པར་གྲུབ་ཡོད།གཤམ་ནས་སྒྲུང་གཏམ་འདི་སྐྱོ་གར་སྒྲུང་གཏམ་དུ་གྲུབ་རྐྱེན་སྐོར་གླེང་བ་ལ།...

སྤྱིར་ན“ཆུ་རྣམས་ཐམས་ཅད་ལུང་བའི་ཕྱོགས་སུ་འབབ།།གཏམ་རྣམས་ཐམས་ཅད་འདོད་པའི་དབང་དུ་འགྲོ།།”ཞེས་པའི་དཔེ་ལྟར་རང་གི་སྣང་ངོ་ལས་བྱོ་བའི་རྩོམ་ཡིག་འདིའི་ནང་དུ་གནད་ལ་འཇུ་ཚུལ་དང་།དོན་ལ་གོ་ཚུལ།ཚིག་ལ་རྒྱུས་ཚུལ་སོགས་འགྲིག་མིན་ཅི་རིགས་ཀྱང་།རྩ་དོན་གལ་ཆེན་གྱི་གནད་གང་ཞིག་ལྷང་ཕུད་དང་མཛུབ་རིས་སུ་ཕབ་པའི་སྤོབས་པ་འདིས།སྤྱིར་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་དང་བསེ་ཚང་ཚང་གི་གསུང་གི་མཛད་དོན་ལ་དྲིན་གསོལ་ཙམ་དང་།བྱེ་བྲག་རང་ཅག་གི་ན་ཆུང་དག་གི་ལམ་གྱི་ཕྱི་ཐག་ལ་ཕུགས་ཀྱི་དྲོད་ཁོལ་ཙམ་རེ་སྟེར་ཐུབ་པའི་སྐུལ་སློང་དང་བཅས་ཏེ།འདི་ཉིད་ལས་ཀློག་འདོན་ལ་མཁས་ཚེ་ཞོར་དུ་ལྟ་ཀློག་ལ་མཁས་པ་ཆགས་པ་དང་།འབྲི་ལ་མཁས་ཚེ་ཞོར་དུ་རྩོམ་ལ་ཕྱོགས་ངེས་པ་དང་།རྩོམ་པའི་ཚེ་ན་ཚིག་དོན་གྱི་སྦྱོར་བ་རྒྱ་ཆེ་ས་ནས་བསླབ་དགོས་པ་བཅས་གནད་གསུམ་གྱི་ནོར་བུ་ལྟ་བུ་འདི་ཉིད་སློབ་གཉེར་བ་ཞིག་གི་མི་ཚེའི་ཁ་ཕྱོགས་ཀྱི་ལམ་ནས་དཔལ་འབར་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་ཆོག་པ་བཅས་ཁོ་བོས་རྒྱང་ནས་འོད་སྣང་དང་བཅས་སྟོན་ཁུལ་ཙམ་བྱས་པར་དགེའོ།།།།...

བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་རྩོམ་རིག་གི་རྩོམ་རིག་གི་ལྟ་བའི་སྲོལ་རྒྱུན་དང་།དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས་བརྒྱད་བཅུ་བའི་མགོར་བོད་དུ་དེང་རབས་རྩོམ་རིག་ཆགས་སྐབས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་ཁོར་ཡུག་གཉིས་ཀྱི་མཉམ་འདྲེས་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱི་འོག་ནས།བོད་ཀྱི་དེང་རབས་རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ་ལ་དགོས་ཕན་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཤེད་ཤུགས་ཆེ་བར་གྱུར་ནས་ཡོད།ཐད་ཀར་བའི་དགོས་པ་དོན་དུ་གཉེར་ཆེ་བའི་གོ་རིམ་ཁྲོད་ནས།རྩོམ་རིག་མི་སེམས་དང་མི་གཤིས་ལ་འཇུག་པའི་གོ་སྐབས་ཁེགས་པར་གྱུར་བས།རྩོམ་རིག་གི་མཛེས་རིག་རིན་ཐང་མངོན་དཀའ་བར་འགྱུར།འདི་ནི་བོད་ཀྱི་དེང་རབས་བརྩམས་སྒྲུང་གི་གནད་དོན་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན།དེ་བས།སྔ་མའི་བརྩམས་སྒྲུང་གསར་རྩོམ་གྱི་གནས་སྟངས་དང་ལྟ་བ་ལ་ཐོད་བརྒལ་བཟོས་ཏེ།རྩོམ་རིག་གི་དགོས་ཕན་རང་བཞིན་ཡོངས་སུ་དོར་བ་མ་ཡིན་པའི་སྟེང་ནས་བརྩམས་སྒྲུང་གི་ལྟ་བ་སྣ་མང་ཅན་གྱི་ལམ་དུ་བསྐྱོད་རྒྱུ་ནི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལམ་བུ་ཞིག་ཡིན།དེ་ཡང་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་ན།ཐོག་མར་རྩོམ་པ་པོའི་ལྟ་ཀློག་གི་རྒྱ་ཇེ་ཆེར་བཏང་ཏེ།འཛམ་གླིང་བརྩམས་སྒྲུང་ལེགས་གྲས་དག་གི་བརྗོད་སྙིང་གི་ངོ་བོ་ལ་ཤེས་རྟོགས་ཡོང་བའི་སྒོ་ནས་རྩོམ་གྱི་བརྗོད་སྙིང་ནི་རང་གི་ལྟ་གྲུབ་ཁོ་ན་ཞིག་མིན་པ་དང་།རྩོམ་པ་པོས་ཀྱང་ནམ་ཡིན་ཡང་།རང་ཉིད་འདྲེན་པ་འམ་བློ་འབྱེད་པ་ཁོ་ན་ཞིག་གི་བརྟུལ་ཞུགས་བླང་བ་མ་ཡིན་པའི་ཚུལ་ཤེས་པའི་སྒོ་ནས།བརྩམས་སྒྲུང་གི་ལྟ་བ་ལ་ཡོ་བསྲང་ཡོང་བར་བྱ་དགོས།དེ་ནས་བརྩམས་སྒྲུང་ནི་བརྗོད་སྙིང་ཁོ་ནའམ་རྩོམ་པ་པོའི་ལྟ་གྲུབ་ཁོ་ན་སྟོན་པའི་ངག་གི་རིག་བྱེད་ཅིག་མིན་པར།དེ་ལས་ཀྱང་འཚོ་བའི་ཁྱབ་ཁོངས་ཡངས་སར་ཞུགས་སྟེ།མི་སེམས་ཀྱི་གཏིང་དང་མི་གཤིས་ཀྱི་ཟབ་ས་དང་།འཚོ་བའི་ཕ་རོལ་ལ་བསྙོབ་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཚུལ་ལ་ཤེས་རྟོགས་གསལ་བོ་ཡོང་བའི་སྒོ་ནས།བརྩམས་སྒྲུང་གི་ལྟ་བ་ལ་ཐོད་བརྒལ་ཡོང་བར་བྱ་དགོས།...