ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེའི་སྐུ་ཚེའི་ལོ་རྒྱུས་འཚོལ་ཞིབ།

ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེ་མཁས་པ་མི་གསུམ་དང་མཇལ་བའི་སྔ་རྗེས་དང་། སྒོམ་སྒྲུབ་མཛད་པ། མཐར་སྐུ་གཤེགས་པའི་སྐོར།
     བོད་ཀྱི་མཁས་པ་མི་གསུམ་མངའ་རིས་ཕྱོགས་སུ་བྲོས་ཏེ། གར་ལོག་དང་། དེ་ནས་ཧོར་ཡུལ་བརྒྱུད་དེ་རིམ་གྱིས་མདོ་སྨད་ཕྱོགས་སུ་ཕེབས་ཏེ་ཐོག་མར་རྨ་འགྲམ་རྡོ་རྗེ་བྲག་ར་ཞེས་པའི་སར་སྒོམ་སྒྲུབ་བྱེད་ཅིང་བཞུགས་པའི་སྐབས་སུ། ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེའང་གནས་དེར་ཕེབས་ཏེ་མཁས་པ་མི་གསུམ་དང་ཐོག་མར་མཇལ་བར་གྲགས་ཤིང་། ལོ་རྡོ་རྗེ་བྲག་ཏུ་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེ་མཁས་པ་མི་གསུམ་དང་ཞལ་མཇལ་བྱུང་སྐབས། གོང་དུ་གླེང་བ་ལྟར། ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེར་རང་ཉིད་རྒྱལ་པོ་བཀྲོངས་པའི་སྡིག་ཅན་དང་དམེ་ཅན་དུ་བལྟས་ནས་ཅུང་རྒྱང་རིང་དུ་བསྡད་ཅིང་། རྒྱལ་པོ་དགྲོང་བྱེད་ཀྱི་མདའ་གཞུ་སྒྲུབ་ཕུག་གི་འདབས་སུ་སྦས་པ་དང་། དེང་སང་དེར“འབུམ་ཁང་འཇའ་འོད་མ”ཞེས་འབོད་ཟེར། གང་ལྟར་དེ་ནས་བཟུང་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེས་མཁས་པ་མི་གསུམ་གྱི་སྐུ་སྲུང་མཛད་ཕྱིར་མར་གཡོ་གཙང་གསུམ་གྱི་སྒྲུབ་ཕུག་མཐོང་བའི་ཤ་མ་ལུང་པའི་བྲག་ཕུག་ཏུ་རྒྱུན་བཞུགས་གནང་བ་དང་། ཕྱིས་སུ་མདོ་སྨད་རྫོང་གསུམ་མམ་རྫོང་བཞིའི་ཡ་གྱལ་ཨ་ཆུང་གནམ་རྫོང་དུ་ཕེབས་ཏེ་ལོ་ངོ་ཉི་ཤུ་རྩ་སྟོད་ཅིག་ལ་སྒྲུབ་པའི་རྒྱལ་མཚན་བསྒྲེངས་ཤིང་། དེང་སང་ཡང་མཁས་པ་མི་གསུམ་དང་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེའི་སྒྲུབ་ཕུག་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་ལ། “ཨ་ཆུང་གནམ་རྫོང་གི་ལོ་རྒྱུས་”སུ་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེའི་སྒྲུབ་ཕུག་ནི་“དེ་ནས་གསང་བའི་རིམ་པ་ཤར་གྱི་ཕྱོགས་ན་འུག་རྫོང་སྟེ། ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་གྱི་སྒྲུབ་ཕུག་དང་དེའི་ཀླད་ཀྱི་བྲག་ལྡེབས་སུ་མཆོད་རྟེན་ཆ་བརྒྱད་རང་བྱོན་ཀུན་གྱི་མངོན་སུམ་མིག་གི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ་སོན་ཐུབ” [34]ཞེས་གསལ་བ་ལྟར་རོ།།
     ཕྱིས་སུ་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་མི་གསུམ་དན་ཏིག་ཤེལ་གྱི་ཡང་དགོན་དུ་ཕེབས་པ་དང་། བླ་ཆེན་དགོངས་པ་རབ་གསལ་བསྙེན་པར་མ་རྫོགས་པའི་སྔོན་དེར། མཁས་པ་མི་གསུམ་གྱིས་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེར་དགེ་སློང་གི་སྡོམ་པ་ཞུ་བའི་ཁ་སྐོང་དུ་བཞུགས་པར་ཞུས་སྐབས། ཁོང་ཁམས་ཀློང་ཐང་ན་བཞུགས་པ་“ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན་”དུ་“སྔར་ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་བ་གསུམ་ཀློང་ཐང་ན་འདུག་པར་ཐོས་ནས་བཙལ་བས་ཁོང་ན་རེ་ངས་རྒྱལ་པོ་བསད་པས་ཁ་སྐོང་འོང་གཞན་བཙལ་གྱི་གསུངས་་་།”[35]ཞེས་འབྱུང་ལ། “བླ་ཆེན་དགོངས་པ་རབ་གསལ་གྱི་རྣམ་ཐར”དུ“སྐབས་དེར་ཤར་སྟོང་རིའི་ལྷ་ལུང་སྒྲུབ་ཕུག་ན་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེ་བཞུགས་པ་ལ་ཞུས་པས། ངས་སྡིག་རྒྱལ་གླང་དར་མ་བསད་པས་ཁ་སྐོང་དུ་མི་འོས”[36]ཞེས་གསལ་བ་ལ་བལྟས་ན་ཁོང་མདོ་སྨད་དུ་བཞུགས་ཚུལ་བསྟན་ཡོད། ཨ་ལགས་ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་ཚང(1910-1985)གིས་དཔལ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བར་བླ་ཆེན་པོ་མདོ་སྨད་དུ་འཁྲུངས་པ་དང་། ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེ་ཡང་ལྷ་ལུང་སྒྲུབ་ཕུག་ན་སྒོམ་སྒྲུབ་མཛད་བཞིན་ཡོད་སྟབས། དགེ་སློང་གིས་ཁ་སྐོང་འཚོལ་བའི་དོན་དུ་དན་ཏིག་ནས་ཁམས་ཀློང་ཐང་འདྲ་ལ་འགྲོ་བ་ནི་ཚེགས་ཆེན་པོ་རེད་ཅེས་དགག་པ་མཛད་འདུག ཡང་། ཉང་ཉི་མ་འོད་ཟེར་(1136-1204)གྱིས་“རྒྱ་དར་རྩེའི་ཚོང་འདུས་ན་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེ་ལས་ཀྱི་ཁ་སྐོང་ཞུས།”[37]ཞེས་ཁམས་དར་རྩེ་མདོ་ན་བཞུགས་ཡོད་ཚུལ་གསུངས་ཡོད་ལ། སྤྱིར“ཉལ་རལ་ཆོས་འབྱུང”ནི་ཆོས་འབྱུང་རྙིང་པའི་གྲལ་ནས་གདེང་ཚོད་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་ནའང་། སྐབས་དེར་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེ་ཁམས་དར་རྩེ་མདོར་ཕེབས་པའི་ལོ་རྒྱུས་མ་མཐོང་བས། རེ་ཞིག་ཨ་ལགས་ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་ཚང་གི་གསུང་དེ་གཞི་ལ་འཇོག་རྒྱུ་ཡིན། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་བཤད་ན། “སྔོན་གྱི་གཏམ་མེ་ཏོག་ཕྲེང་བའི”ནང་དུ་ཨ་ཆུང་གནམ་རྫོང་དུ་དབུས་པ་མི་དྲུག་དང་རྒྱའི་ཧྭ་ཤང་གཉིས་འཛོམས་ཏེ་བརྒྱད་པོ་འཚོགས་ནས། ལྷ་ལུང་དཔལ་དབྱངས་རབ་འབྱོར་གྱིས་མཁན་པོ་བགྱིས་པའི་ལོ་རྒྱུས་དེ་ལའང་དཔྱད་དགོས་པར་སྣང་ལ། ལྷག་པར་དུ་ཆོས་འདུལ་བའི་གཞུང་ན་མི་གཅིག་བསད་པའི་གང་ཟག་ཅིག་གིས་དགེ་སློང་གི་ཁ་བསྐོང་མི་རུང་བ་གསུངས་ཡོད་བཞིན་དུ། མཁས་པ་མི་གསུམ་གྱིས་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེར་དགེ་སློང་གི་ཁ་སྐོང་ཞུས་པ་དེ་ལའང་དོགས་པ་ཞིག་མི་སྐྱེས་ཀ་མེད་རེད།
     གང་ལྟར་ཡང་། ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེ་དན་ཏིག་དང་། སྟོང་རི་གཡུ་མཚོའི་འགྲམ་དང་ཉེ་བའི་ལྷ་ལུང་སྒྲུབ་ཕུག་སོགས་སུ་སྒོམ་སྒྲུབ་མཛད་ཡོད་པ་གསལ་པོ་རེད་ལ། བྲག་དགོན་པ་དཀོན་མཆོག་བསྟན་པ་རབ་རྒྱས(1801-1866)ཀྱིས“གང་ལྟར་མཁས་པ་མི་གསུམ་དང་བླ་ཆེན་པོའི་བཀའ་དྲིན་ལས་བསྟན་པའི་མེ་རོ་གང་ནས་བསླང་བའི་གཞིར་གྱུར་པས་འཕགས་ཡུལ་དབུས་འགྱུར་འཆང་གཉིས་པར་བསྔགས་འོས་པ་འདི་བྱུང་། དན་ཏིག་རྒྱལ་བུ་དོན་གྲུབ་ཕེབས་པའི་གནས་སུ་བཤད་ཅིང་ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་གྱིས་ཡུན་རིང་སྒྲུབ་པ་མཛད”[38]ཅེས་གསུངས་འདུག་ལ། དེ་བཞིན་དུ་དན་ཏིག་ཕྱོགས་སུ་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེ་བཞུགས་སའི་བྲག་གི་ཕུག་པ་སོགས་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཁོང་དང་འབྲེལ་བའི་ངག་རྒྱུན་སྣ་ཚོགས་ཀྱང་ད་དུང་ཡུལ་མིའི་ངག་ལ་འཇགས་བསྡད་ཡོད།
     ནེའུ་པཎྜི་ཏ་གྲགས་པ་སྨོན་ལམ་བློ་གྲོས་དང་ཀ་ཐོག་རིག་འཛིན་ཚེ་དབང་ནོར་བུ་སོགས་ཀྱིས་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེས་གནམ་ལྡེ་འོད་སྲུང་ལ་ཚེ་དབང་གནང་བ་ཞེས་ཁོང་གི་སྐུ་ཚེའི་སྨད་དུ་དབུས་སུ་ཕེབས་པ་ལྟ་བུ་བསྟན་ཡོད་ནའང་། ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེ་ཁམས་སུ་བྲོས་ཏེ་མདོ་སྨད་དུ་ཕེབས་པས་འོད་སྲུངས་སྐུ་ནར་སོན་རྗེས་ཆོས་འབུལ་བའི་གོ་སྐབས་མེད་ལ། འོད་སྲུང་ལ་མཚོན་ན་ཁོང་ནི་རང་ཉིད་ཀྱི་ཕ་གསོད་མཁན་ཡིན་སྟབས་དེ་ལྟར་གནང་མི་སྲིད་པས་གསུང་རྒྱུན་འདི་མ་དག་པ་རེད་སྙམ། དེས་ན་ཁོང་དན་ཏིག་ཕྱོགས་ནས་ཁམས་ཀློང་ཐང་དུ་ཕེབས་པ“ཨ་ཆུང་གནམ་རྫོང་གི་ལོ་རྒྱུས”སུ“སྐུ་ཚེའི་སྨད་དུ་རི་བོ་དན་ཏིག་དང་ཁམས་ལྡན་ཐང་དུ་བྱོན་ནས་བསྟན་པ་ལ་བྱ་བ་མང་པོ་བྱས།”[39]ཞེས་འབྱུང་ལ། ད་དུང་ཁམས་འདན་བཀྲ་ཤིས་རྣམ་རྒྱལ་གླིང་དུ་ཕེབས་ཚུལ“ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་རྒྱ་མོ་བཟའ་འུན་ཤིང་ཀོང་ཇོ་རྒྱལ་དབང་པདྨ་ཀཱ་ར་རྗེ་འབངས་དང་བཅས་པ། ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར། རྒྱལ་དབང་ཀརྨ་པ་ཡབ་སྲས་རྣམས་ཀྱིས་ཞབས་ཀྱིས་བཅགས་ཤིང་བྱིན་གྱིས་བརླབས་པའི་གནས།”[40]ཞེས་གསལ་བ་འདི་རེད། ལྷག་པར་དུ་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེ་ཁམས་ཀློང་ཐང་སྒྲོལ་མ་ལྷ་ཁང་དུ་ཕེབས་ཚུལ་ཞིག་“འདན་མའི་ལོ་རྒྱུས་གསེར་གྱི་འོད་ཐིག་”ཏུ་གསལ་བ་དྲངས་ན་“བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་ལ་མཛད་རྗེས་རླབས་པོ་ཆེ་ལྡན་པའི་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེ། རིག་པའི་དཔའ་བོ་འཇུ་མི་ཕམ་བཅས་སྐྱེས་མཆོག་རྣམས་ཆོས་དབྱིངས་སུ་ཐིམ་པའི་གནས།”[41]ཞེས་འབྱུང་བ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། དུས་ད་ལྟའང་ཡུལ་དེར་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེས་སྒྲུབ་པ་ཉམས་ལེན་གནང་སའི་ཕུག་པ་ཡོད་ཅིང་། ཁོང་གི་གདུང་རྟེན་ལས་བཞེངས་པའི་བྱང་ཆུབ་མཆོད་རྟེན་དང་བཅས་པ་ཡོད་པ་སོགས་ལ་བལྟས་ན། ཕལ་ཆེར་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་མཐའ་མ་ཞེ་གཅིག་པ་ལྷ་སྲས་དར་མ་ཞེས་གྲགས་པ་བཀྲོངས་མཁན་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེའམ་ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་ཞུ་བ་ཁོང་ཁམས་ཀྱི་ས་ཆ་ཀློང་ཐང་ནས་སྐུ་གཤེགས་པ་མིན་ནམ་སྙམ། སྐུ་གཤེགས་ཡུལ་ནི་ཀློང་ཐང་སྒྲོལ་མ་ལྷ་ཁང་ངམ་ཡང་ན་ཁོང་གི་སྒྲུབ་ཕུག་གང་ཡིན་མ་ཤེས་མོད། ངག་རྒྱུན་དུ་སྐུ་འོད་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཡལ་བར་གྲགས་པའམ་ཡང་ན་འཇའ་ལུས་སུ་འཐིམ་ཚུལ་གྱི་རྗོད་སྲོལ་ཞིག་ཀྱང་འདུག
     ད་ནི་མཐའ་བསྡོམས་ཀྱི་ཚུལ་དུ་འདི་འདྲ་ཞིག་བརྗོད་འདོད་བྱུང་། ཀ་ཐོག་ཚང་གིས གསུངས་པའི་ལོ་ཚིགས་དེའི་དབང་དུ་བྱས་ན། ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེ་ནི་སྤྱི་ལོ་༧༨༤ལོར་འཁྲུངས་པའམ་ཡང་ན་སྤྱི་ལོ༧༨༦ལོར་གང་རུང་ཞིག་ཏུ་སྐུ་འཁྲུངས་པ་རེད། ང་ཚོས་ཁོང་གི་གཤེགས་ལོ་མི་ཤེས་ཀྱང་། བླ་ཆེན་དགོངས་པ་རབ་གསལ་བསྙེན་པར་རྫོགས་སྐབས་ཁོང་མདོ་སྨད་དུ་བཞུགས་ཡོད་པ་ལ་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་མེད། སྤྱིར་བླ་ཆེན་པོའི་འཁྲུངས་འདས་ཀྱི་ལོ་ཚིགས་སྐོར་ལ་བཞེད་པ་མང་ནའང་། སྐབས་འདིར་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་རལ་པ་ཅན་གྱི་སྐྱིད་རྟག་ཅེས་པར་བསྟུན་ནས་བཤད་པའི་བླ་ཆེན་པོའི་འཁྲུངས་ལོ་དེ་སྤྱི་ལོ༨༩༢དང་འདས་ལོ་སྤྱི་ལོ༩༧༥ལ་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། དེར་བརྟེན་བླ་ཆེན་པོ་བསྙེན་པར་རྫོགས་དུས་ནི་སྤྱི་ལོ༩༤༡རེད། དེས་ན་བླ་ཆེན་པོ་བསྙེན་པར་རྫོགས་སྐབས་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེ་དགུང་ལོ་༡༥༧ཡས་མས་ལ་ཕེབས་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་ཁོང་དན་ཏིན་ཕྱོགས་ན་བཞུགས་ཤིང་། དེ་ནས་ཁམས་ཀློང་ཐང་ཕྱོགས་སུ་ཕེབས་པ་སོགས་ལ་རོབ་རྩིས་ཤིག་བརྒྱབ་ན་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེ་དགུང་ལོ་བརྒྱ་དང་དྲུག་ཅུའམ་ཡང་ན་བརྒྱ་དང་བདུན་ཅུ་ལྷག་ལ་བཞུགས་པ་འདྲ་བས། འདི་ན་གསང་བ་ཆེན་པོ་ཞིག་འདུག་ལ། ཕྲན་གྱིས་གོང་དུ་གླེང་ཟིན་པའི་ལྷ་ལུང་དཔལ་གྱི་རྡོ་རྗེའི་སྐུ་ཚེའི་ལོ་རྒྱུས་འདི་ནི་གང་ཟག་གཅིག་གི་ལོ་རྒྱུས་སམ། ཡང་ན་གང་ཟག་གཉིས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིན་མིན་གསལ་པོ་མི་ཤེས་པས་དོགས་པ་ཞིག་རང་ཤུགས་སུ་སྐྱེས་བྱུང་། དོགས་པ་ནི་དོགས་པ་རང་ཡིན་ལ། དོགས་པ་དེ་སེལ་བར་ད་དུང་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་ཁུངས་བཙན་མ་རྙེད་པར་བརྟེན་རེ་ཞིག་རྩོམ་ཡིག་འདིའི་མཇུག་བསྡུས་པ་ཡིན་ནོ།།
     བོད་ཀྱི་ནང་བསྟན་དཔེ་ཚོགས་ལྟེ་གནས་ཀྱིས་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ཡིག་ཆ་སོགས་གནང་བ་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ།
[1] དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ། དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༢ ལོ། ཤོག་གྲངས ༡༨༦༨ “ཡེར་པའི་དཀར་ཆག་འདི་ལ་མི་འདྲ་བ་ཁ་ཤས་ཡོད་པ་སྟེ། ལ་སྟོད་དམ་པ་དམར་པོས་གཏེར་ནས་བཏོན་པའི་ཡེར་པའི་དཀར་ཆག་དང་། བླ་མ་ཟངས་རི་བས་བྲག་ཡེར་པ་ཉམས་གསོ་གནང་སྐབས་སྤེའུ་སེར་པོ་ནས་ཐོན་པའི་ཡེར་པའི་དཀར་ཆག ཡེར་པའི་དཀར་ཆག་ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་མ། ཡེར་པའི་དཀར་ཆག་བསྟན་པ་དར་རྒྱས་མ་བཅས་ཡོད”ཅེས་བཞི་རུ་ཕྱེ་གནང་མཛད་ཡོད། ཕྲག་གྱིས་འདྲི་རྩད་བྱས་པ་ལྟར་ན་དཀར་ཆག་འདི་ལ་ཡེར་པའི་དཀར་ཆག་ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་མ་དང་། ཡེར་པའི་དཀར་ཆག་བསྟན་པ་དར་རྒྱས་མ་གཉིས་ལས་མེད་པར་གྲགས།
[2] དེབ་ཐེར་སྔོན་པོ། འགོས་ལོ་ཙཱ་བ་གཞོན་ནུ་དཔལ། ལྦཱ་ཎ་བཛྲ་བིདྱྰ་དཔེ་མཛོད་ཁང་། ༢༠༠༢ ལོ། ཤོག་གྲངས ༥༢༥
[3] ཡེར་པའི་དཀར་ཆག་ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་མ། ཤིང་པར། ཤོག་གྲངས ༡- ༢ བར།
[4] ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན། དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༦ ལོ། ཤོག་གྲངས ༡༩༢
[5] རིན་ཆེན་གཏེར་མཛོད་ཆེན་མོ། བློ་གྲོས་མཐའ་ཡས། ཞེ་ཆེན་དཔེ་མཛོད་ཁང་། པོད་དང་པོ། ༢༠༠༧-༢༠༠༨ ལོ། ཤོག་གྲངས ༤༢༠
[6] ཕྱི་དར་བསྟན་པའི་གནས་མཆོག་མདོ་སྨད་ཨ་ཆུང་གནམ་རྫོང་གི་ལོ་རྒྱུས་བདེན་གཏམ་ལྷ་ཡི་རོལ་མོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༨ ལོ། ཤོག་གྲངས ༢༩
[7] བོད་སིལ་བུའི་དུས་ཀྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་ཤེལ་དཀར་ཕྲེང་བ། ནོར་བྲང་ཨོ་རྒྱན། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༩༡ ལོ། ཤོག་གྲངས ༦༩
[8] དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ། དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༢ལོ། ཤོག་གྲངས ༢༡༦༧
[9] ཀ་ཐོག་རིག་འཛིན་ཚེ་དབང་ནོར་བུའི་བཀའ་འབུམ། སྨད་ཆ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༦ ལོ། ཤོག་གྲངས ༥༠
[10] ཀ་ཐོག་རིག་འཛིན་ཚེ་དབང་ནོར་བུའི་བཀའ་འབུམ། སྨད་ཆ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༦ ལོ། ཤོག་གྲངས ༥༠
[11] ཀ་ཐོག་རིག་འཛིན་ཚེ་དབང་ནོར་བུའི་བཀའ་འབུམ། སྨད་ཆ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༦ ལོ། ཤོག་གྲངས ༥༠
[12] བོད་སིལ་བུའི་དུས་ཀྱི་བྱུང་བ་བརྗོད་པ་ཤེལ་དཀར་ཕྲེང་བ། ནོར་བྲང་ཨོ་རྒྱན། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༩༡ ལོ། ཤོག་གྲངས ༦༩
[13] བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་གཟུར་གནས་དཔྱོད་ལྡན་དགྱེས་པའི་དབྱངས་སྙན། གདོང་ཐོག་བསྟན་པའི་རྒྱལ་མཚན། ས་པན་བཤད་སྒྲུབ་གླིང་། ༢༠༠༤ ལོ། ཤོག་གྲངས ༡༤༦
[14] ཡེར་པའི་དཀར་ཆག་ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་མ། ཤིང་པར། ཤོག་གྲངས ༡- ༢ བར།
[15] ཡེར་པའི་དཀར་ཆག་ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་མ། ཤིང་པར། ཤོག་གྲངས ༡- ༢ བར།
[16] ཀ་ཐོག་རིག་འཛིན་ཚེ་དབང་ནོར་བུའི་བཀའ་འབུམ། སྨད་ཆ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༦ ལོ། ཤོག་གྲངས ༥༠
[17] སྒྲུབ་པའི་གནས་མཆོག་ཡེར་པའི་དཀར་ཆག་དད་པའི་ས་བོན། སྣུམ་པར། ལྷ་ས་ཆབ་གྲོས་ནས་པར་བཏབ། ཤོག་གྲངས ༢༤
[18] སྦ་བཞེད། སྦ་གསལ་སྣང་། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༨༠ ལོ། ཤོག་གྲངས ༥༨
[19] སྦ་བཞེད། སྦ་གསལ་སྣང་། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༨༠ ལོ། ཤོག་གྲངས ༥༨
[20] སྦ་བཞེད། སྦ་གསལ་སྣང་། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༨༠ ལོ། ཤོག་གྲངས ༥༩ ལུང་འདི་ནི་སྒྲིག་མཁན་གྱི་མཆན་ཞིག་ཡིན་པ་འདྲ། ད་དུང“སྦ་ཁྲི་བཞེར་གྱི་བུ་སང་ཤི་ཏ་ཡང་ཟེར”བ་ལྟ་བུ་འབྱུང་བར་བརྟེན། ཕྲན་གྱིས་སྦ་བཞེད་ཁག་མ་འདྲ་བ་བཞི་བཀླགས་ནས་བསྡུར་ནའང་། སྐབས་རེར་སྦ་གསལ་སྣང་དང་། སྦ་དཔལ་དབྱངས། རྒྱའི་བཙུན་པ་སངས་ཤི་གསུམ་གང་ཟག་སུ་ཡིན་གསལ་པོ་མི་ཤེས་པ་དང་། དེ་དག་གང་ཟག་གཅིག་ལ་འཁྲུལ་ཉེན་ཆེ་བས་ཞིབ་འཇུག་ངྱེད་དགོས་པར་སྣང་།
[21] མདའ་དང་འཕང་། མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་རྒྱལ་མཚན། སྟོད་ཆ། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༧ ལོ། ཤོག་གྲངས ༡༤
[22] Tibet: A History. Sam Van Schaik. Yale University Press. Publication 2011. P 46 “ Lhalung Palgyi Dorjee was the ninth abbot of Samye, the great temple built in the reign of Trisong Detsen.”
[23] ཡེར་པའི་དཀར་ཆག་ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་མ། ཤིང་པར། ཤོག་གྲངས ༣ – ༤ བར།
[24] སྦ་བཞེད་ཕྱོགས་བསྒྲིགས། བདེ་སྐྱིད་ཀྱིས་བསྒྲིགས། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༩ ལོ། ཤོག་གྲངས ༡༥༤
[25] མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ། མཁས་པ་ལྡེའུ། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་། ༢༠༡༡ ལོ། ཤོག་གྲངས ༣༥༦
[26] བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ཁག་ལྔ། བོད་ལྗོངས་ཡིག་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༩༠ ལོ། ཤོག་གྲངས ༣༡
[27] ཡེར་པའི་དཀར་ཆག་ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་མ། ཤིང་པར། ཤོག་གྲངས ༤ – ༥ བར།
[28] ཡེར་པའི་དཀར་ཆག་ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་མ། ཤིང་པར། ཤོག་གྲངས ༤ – ༥བར།
[29] མཁས་པ་ལྡེའུས་མཛད་པའི་རྒྱ་བོད་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ། མཁས་པ་ལྡེའུ། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་། ༢༠༡༡ ལོ། ཤོག་གྲངས ༣༥༦
[30] ཨ་ཀྱཱ་ཡོངས་འཛིན་གྱི་བཀའ་འབུམ་བཞུགས་སོ། སྟོད་ཆ། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༡༡ ལོ། ཤོག་གྲངས ༢༢༨
[31] ཀུན་མཁྱེན་གོ་བོ་རམ་འབྱམས་པ་བསོད་ནམས་སེངྒེའི་བཀའ་འབུམ། ལམ་འབྲས་བུ་དང་བཅས་པའི་མན་ངག་གི་བྱུང་ཚུལ་གསུང་ངག་བསྟན་པ་རྒྱས་པའི་ཉི་འོད་དང་བཅས་པ་བཞུགས་སོ། ཤིང་པར་དུ་གསལ། ཤོག་གྲངས་མི་གསལ།
[32] མདོ་སྨད་གྲུབ་པའི་གནས་ཆེན་དན་ཏིག་ཤེལ་གྱི་རི་བོ་ལེ་ལག་དང་བཅས་པའི་དཀར་ཆག་དོན་ལྡན་ངག་གི་རྒྱུད་མངས་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་། ཤིང་པར། ཅ། དན་ཏིག ཉེར་གསུམ།
[33] མདོ་སྨད་གནས་ཆེན་རྨ་འགྲམ་རྡོ་རྗེ་བྲག་གི་ལོ་རྒྱུས་བཞུགས་སོ། བློ་བཟང་སྙན་གྲགས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༩༢ ལོ། ཤོག་གྲངས ༢༣
[34] ཕྱི་དར་བསྟན་པའི་གནས་མཆོག་མདོ་སྨད་ཨ་ཆུང་གནམ་རྫོང་གི་ལོ་རྒྱུས་བདེན་གཏམ་ལྷ་ཡི་རོལ་མོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༨ ལོ། ཤོག་གྲངས ༢༩
[35] ཆོས་འབྱུང་མཁས་པའི་དགའ་སྟོན། དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༦ ལོ། ཤོག་གྲངས ༢༤༥
[36] བླ་ཆེན་དགོངས་པ་རབ་གསལ་གྱི་རྣམ་པར་ཐར་བ་མདོ་ཙམ་བརྗོད་པ་ཐུབ་བསྟན་ཁང་བཟང་མཛེས་པའི་ཏོག་ཅེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་། ཤིང་པར། ག བླ་ཆེན དྲུག
[37] ཆོས་འབྱུང་མེ་ཏོག་སྙིང་པོའི་སྦྲང་རྩིའི་བཅུད། ཉང་ཉི་མ་འོད་ཟེར། བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་། ༢༠༡༠ ལོ། ཤོག་གྲངས ༤༣༤
[38] མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་། བྲག་སྒོམ་པ་དཀོན་མཆོག་བསྟན་པ་རབ་རྒྱས། རིག་གནས་མྱུར་སྐྱོབ་དཔེ་མཛོད་ཁང་། ཤོག་གྲངས ༡༩
[39] ཕྱི་དར་བསྟན་པའི་གནས་མཆོག་མདོ་སྨད་ཨ་ཆུང་གནམ་རྫོང་གི་ལོ་རྒྱུས་བདེན་གཏམ་ལྷ་ཡི་རོལ་མོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༠༨ ལོ། ཤོག་གྲངས ༣༠
[40] ཁམས་ཕྱོགས་དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱི་དགོན་སྡེ་སོ་སོའི་ལོ་རྒྱུས་གསལ་བར་བཤད་པ་ཐུབ་བསྟན་གསལ་བའི་མེ་ལོང་། འཇིགས་མེད་བསམ་གྲུབ་སོགས་ཀྱིས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༩༩ ལོ། ཤོག་གྲངས ༢༦༦
[41] འདན་མའི་ལོ་རྒྱུས་གསེར་གྱི་འོད་ཐིག འདན་ཚེ་རིང་དབང་ཕྱུག སམ་བྷོ་ཊ་པར་སྒྲིག་ལྟེ་གནས། ༢༠༠༢ ལོ། ཤོག་གྲངས ༩༤