༄༅།།ལོ་ཁྲི19སྔོན་གྱི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་བདག་པོ་སྟེ། ཏན་ཉི་སོ་བ་མི།

      མཚན་ཉིད་རིག་པ་ཚོས“ང་སུ་ཡིན་ནམ། གང་ཞིག་ནས་ཡོང་བ་ཡིན་ནམ”ཞེས་པར་བསམ་གཞིགས་གཏོང་བཞིན་པའི་སྐབས། ཚན་རིག་པ་ཚོས་འཇིག་རྟེན་ཁམས་འདི་ནས“ང་སུ་ཡིན་ནམ། གང་ཞིག་ནས་ཡོང་བ་ཡིན་ནམ”ཞེས་པ་རྟོགས་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་འཚོལ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།
      མཁའ་འགྲོའི་ཕོ་བྲང(白石崖溶洞)གནས་ཤུལ་ནི་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་བསང་ཆུ་རྫོང་རྒན་གྱ་ཞང་གི་ཁོངས་གཏོགས་སུ་ཡོད་ཅིང་། སྔོན་ཆད། གནས་འདི་ནས་གནའ་བོའི་མིའི་རིགས་ཀྱི་མ་མགལ་རུས་པའི་འགྱུར་རྡོ(下颌骨化石)ཞིག་རྙེད་མྱོང་། འགྱུར་རྡོ་ལ་གཟུགས་གཞིའི་མིའི་རིགས་རིག་པ(体质人类学)དང་གནའ་བོའི་སྤྲི་དཀར། (古蛋白)ཡུ་རྒྱུད་ལོ་བརྟག་ལག་རྩལ(铀系测年技术)བཅས་སྤྱད་ནས་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་རྗེས། མ་མགལ་རུས་པའི་འགྱུར་རྡོ་དེ་ནི་ད་ལྟའི་བར་དུ་ལོ་ཁྲི16ལྷག་ཡོད་པའི་སྔོན་གྱི་ཏན་ཉི་སོ་བ་མི(丹尼索瓦人)ཡི་འགྱུར་རྡོ་ཡིན་པ་ངོས་འཛིན་བྱས།       ཏན་ཉི་སོ་བ་མི་ནི་གསར་དུ་རྙེད་པའི་གནའ་བོའི་མིའི་རིགས་ཤིག་ཡིན་ལ། འདི་དང་ཡོ་རོབ་གླིང་དུ་ཡོད་པའི་ཉི་ཨན་ཏེ་ཐི་མི(尼安德特人)གཉིས་ནི་མིང་སྲིང་གི་འབྲེལ་བ་ཡིན། ཏན་ཉི་སོ་བ་མི་ཡི་འབྲེལ་ཡོད་རུས་པའི་འགྱུར་རྡོ་ལག་སོན་བྱུང་བ་ཤིན་ཏུ་ཉུང་ནའང་། རྒྱུད་པའི་ཁྱད་རྟགས་ལ་ཞིབ་འཇུག་ཇེ་ཞིབ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དང་བསྟུན་ནས། དེང་སྐབས་ཀྱི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོའི་གླིང་དང་། ཨེ་ཤེ་ཡ་ཤར་དང་ལྷོ། ཨ་མེ་རི་ཁ་གླིང་ཆེན་བཅས་ཀྱི་གདོད་གནས་མི་ཚོགས་ལ་རྒྱུད་པའི་བྱས་རྗེས་ཆེན་པོ་ཡོད་ཚུལ་རྟོགས་པས། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆ་ནས་དོ་སྣང་རྒྱ་ཆེར་བྱེད་ཡུལ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།       མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ལ“འཛམ་གླིང་གི་སྣེ་གསུམ་པ”དང“འཛམ་གླིང་ཡང་རྩེ”ཞེས་འབོད། ཡིན་ནའང་། མིའི་རིགས་དུས་ནམ་ཞིག་ལ་ས་སྒང་མཐོན་པ་འདི་ནས་འཚོ་བ་ནི་ད་ལྟའི་བར་དུ་མི་ཤེས་པའི་གནས་ཤིག་ཡིན།
དེ་སྔོན། ཀྲུང་གོའི་ཚན་རིག་གླིང་གི་གནའ་བོའི་སྒལ་ཅན་སྲོག་ཆགས་དང་གནའ་བོའི་མིའི་རིགས་ཞིབ་འཇུག་ཁང་གི་ཞིབ་འཇུག་པ་ཀའོ་ཞིན་ཞིབ་འཇུག་ཚོགས་པ་སྔ་གཞུག་ཐེངས་བརྒྱད་ལ་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་ཕྱིན་ནས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་བྱང་ཐང་མཐོ་སྒང་ནས་རྡོ་ཆས་རྙིང་མའི་དུས་ཀྱི་གནས་ཤུལ་ཉ་དེའུ་ཞེས་པ་རྙེད་པ་རེད།       ཞིབ་འཇུག་པ་ཀའོ་ཞིན་སོགས་ཀྱིས་ཉ་དེའུ་གནས་ཤུལ་ལ་སྔོག་འདོན་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་མཇུག་འབྲས་ལྟར་ན། མིའི་རིགས་ཀྱིས་ལོ་ཁྲི4ནས3ཡི་སྔོན་ལ། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ཞེས་པའི་ས་བབ་མཐོ་ཞིང་དབྱང་རླུང་དཀོན་པའི་ས་ཆ་འདི་ནས་འཚོ་གནས་བྱེད་འགོ་བརྩམས་པ་རེད། ཡིན་ནའང་། མཁའ་འགྲོའི་ཕོ་བྲང་གནས་ཤུལ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་མཇུག་འབྲས་ལྟར་ན། མིའི་རིགས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ཞེས་པའི་ས་ཆ་འདི་ནས་འཚོ་སྡོད་བྱེད་པའི་དུས་ཚོད་ནི་ད་ལྟའི་བར་དུ་ལོ་ཁྲི4ཡོད་པ་ནས་ལོ་ཁྲི19ཡོད་པའི་སྔོན་ལ་ཁུངས་འདེད་ཐུབ་པར་མ་ཟད། ད་དུང་ཐེངས་དང་པོར་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ནས་འཚོ་སྡོད་བྱེད་མཁན་ནི་ཏན་ཉི་སོ་བ་མི་ཡིན་ཚུལ་ར་སྤྲོད་ཐུབ་པ་རེད། ཤེས་རྟོགས་འདི་ནི་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་མིའི་རིགས་འགུལ་སྐྱོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་ལ་ཐོད་རྒལ་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད།       བསགས་དངོས(沉积物)ཀྱིDNAདབྱེ་ཞིབ་ལག་རྩལ་སྤྱད་ནས་ཏན་ཉི་སོ་བ་མི་ཡི་ཐིག་རིལ་གཟུགས(线粒体)ཀྱིDNAམང་པོ་ལོན་པ་ནི་མཁའ་འགྲོའི་ཕོ་བྲང་གནས་ཤུལ་གྱི་གནའ་རྫས་རྟོག་ཞིབ་ལས་ཀའི་ཁྱད་ཆོས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་ལ། འདི་ནི་རྒྱལ་ནང་དུ་ཐེངས་དང་པོར་བསགས་དངོས་ནས་གནའ་བོའི་མིའི་རིགས་ཀྱིDNAབླངས་པ་ཡིན་པར་མ་ཟད། ད་དུང་སི་པེ་རི་ཡ(Siberia 西伯利亚)ཡི་ཏན་ཉི་སོ་བ་བྲག་ཕུག་ལས་ས་ཆ་གཞན་ཞིག་ནས་ཏན་ཉི་སོ་བ་མི་ཡིDNAསྟར་རིམ་རྙེད་པ་ཐོག་མ་རེད།       མཁའ་འགྲོའི་ཕོ་བྲང་གནས་ཤུལ་ནས་རྙེད་པའི་གནའ་བོའི་མིའི་རིགས་ཀྱིDNAནི་ལྡེ་མིག་ཅིག་དང་འདྲ་བར། གནའ་བོའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་སླེབས་པའི་སྒོ་ཆེན་ཕྱེ་བ་རེད། དབྱེ་ཞིབ་བྱས་འབྲས་ལྟར་ན། གནས་ཤུལ་དེ་ནས་རྙེད་པའི་ཏན་ཉི་སོ་བ་མིའིDNAནི་ད་ལྟའི་བར་དུ་ལོ་ཁྲི10དང་ཁྲི6ཙམ་ཡོད་པའི་དུས་ཀྱི་སྔ་གཞུག་ཅིག་ཡིན་ལ། དེའི་ནང་གི་ད་ལྟའི་བར་དུ་ལོ་ཁྲི6ཙམ་ཡོད་པའི་ཏན་ཉི་སོ་བ་མིའིDNAདང་སི་པེ་རི་ཡ་ལྷོ་མ(South Siberia 南西伯利亚)ཡི་ཏན་ཉི་སོ་བ་བྲག་ཕུག་ནང་གི་མཇུག་དུས་ཀྱི་ཏན་ཉི་སོ་བ་མི་ལ་རྒྱུད་པའི་འབྲེལ་བ་གཏིང་ཟབ་ཡོད་པ་དང་། ད་ལྟའི་བར་དུ་ལོ་ཁྲི10ཙམ་ཡོད་པའི་ཏན་ཉི་སོ་བ་མི་ཡིDNAནི་ཅུང་སྔ་མོ་ནས་བཟུང་མཇུག་དུས་ཀྱི་ཏན་ཉི་སོ་བ་མི་དང་ཁ་གྱེས་པ་རེད། ཏན་ཉི་སོ་བ་མི་ནི་གསར་གྱུར་དུས(更新世)ཀྱི་མཇུག་ལ། ཡོ་རོབ་དང་ཨེ་ཤེ་ཡ་སྐམ་ས་ཆེན་མོའི་ཤར་ཕྱོགས་ན་ཡོད་པ་དང་། མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ནས་དུས་ཡུན་རིང་བོ་ཞིག་ལ་འཚོ་སྡོད་བྱས་ཡོད་ཚུལ་བསྟན་པ་རེད།       ཉེ་བའི་ལོ30རིང་ལ། དེང་རབས་མིའི་རིགས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་གནད་དོན་འདི་རིག་གཞུང་སྡེ་ནས་དོ་ཁུར་བྱེད་ཡུལ་ཚ་ཤོས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ནས“ཨ་ཧྥེ་རི་ཁའི་གླིང་ནས་བྱུང་བ”དང“ས་ཁུལ་མང་པོ་ཞིག་ནས་བྱུང་བ”ཡི་བཤད་ཚུལ་གཉིས་ལ་ཆགས་ཏེ་རྩོད་གླེང་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་རེད།       དུས་ཡུན་རིང་པོ་ཞིག་གི་ནང་ལ། “ཨ་ཧྥེ་རི་ཁ་གླིང་ནས་བྱུང”ཞེས་པའི་བཤད་སྟངས་འདི་རིག་གཞུང་སྡེ་ནས་གཙོ་བོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར། ཡིན་ནའང་། ཉེ་བའི་ལོ་ལ། རྒྱུད་པའི་རིག་པ་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱིས་མིའི་རིགས་ཀྱི་གནའ་བོའིDNAལེན་པ་དང་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པ་བརྒྱུད། དེང་རབས་མི་འདི་ཡིས་གནའ་བོའི་མིའི་རིགས(ཉི་ཨན་ཏེ་ཐི་མི་དང་ཏན་ཉི་སོ་བ་མི་གཉིས་ཀ་ཚུད་པ)ཀྱི་ཚབ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ཞིག་བྱས་མེད་པ་དང་། དེ་གཉིས་ཀ་དང་མཉམ་བསྲེས་བྱས་ཡོད་ཚུལ་གྱི་སྐོར་རྟོགས་པ་རེད།
      མཁའ་འགྲོའི་ཕོ་བྲང་ནས་ཏན་ཉི་སོ་བ་མི་རྙེད་པ་ལས། ཨེ་ཤེ་ཡ་ཤར་མའི་ས་ཁུལ་གྱི་ལངས་མི་དང་དེང་རབས་མི་གཉིས་བར་གྱི་གནའ་བོའི་མི་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱུད་ཁོངས་བྱེ་བྲག་པ་གང་ཡིན་མི་ཤེས་པ་དེ་ཁ་གསབ་བྱས་ཏེ་དུས་སྐབས་གཅིག་པའི་གནའ་བོའི་རྣམ་པའི་མིའི་རིགས་ཀྱི་འགྱུར་རྡོ་ཡི་རིགས་གཏོགས་བརྟག་དཔྱད་ལ་རྒྱུ་ཆ་གལ་ཆེན་ཞིག་འདོན་སྤྲོད་བྱས་ནས་ཨེ་ཤེ་ཡ་ཤར་མའི་གནའ་བོའི་མིའི་རིགས་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་ལོ་རྒྱུས་དང་དེང་རབས་མིའི་རིགས་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་གནད་དོན་གསལ་བར་བྱེད་པ་ལ་དོན་སྙིང་གལ་ཆེན་ཡོད་པས། འདི་ནི་ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་གི་རྡོ་ཆས་རྙིང་མའི་དུས་ཀྱི་གནའ་རྫས་རྟོག་ཞིབ་ཀྱི་ཐོད་རྒལ་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད།