«འཛམ་གླིང་རྩོམ་རིག་གྲགས་ཅན་བོད་འགྱུར་དཔེ་ཚོགས»དཔེ་སྐྲུན་བྱས་པ།

རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཙོ་ཆེའི་དཔེ་དེབ་པར་སྐྲུན་འཆར་འགོད་ལས་གཞི་ལས«འཛམ་གླིང་རྩོམ་རིག་གྲགས་ཅན་བོད་འགྱུར་དཔེ་ཚོགས»(ཁག་དང་པོ)པར་སྐྲུན་འགྲེམས་སྤེལ་བྱས།

        ཉེ་ལམ“ལོ་ལྔའི་འཆར་གཞི་ཐེངས་བཅུ་གསུམ་པའི”རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཙོ་ཆེའི་དཔེ་དེབ་པར་སྐྲུན་འཆར་འགོད་ལས་གཞི་དང་།གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་སྐད་དང་ཡི་གེའི་ཆེད་དངུལ་རོགས་སྐྱོར་ལས་གཞི«འཛམ་གླིང་རྩོམ་རིག་གྲགས་ཅན་བོད་འགྱུར་དཔེ་ཚོགས»(ཁག་དང་པོ)ཞེས་པ་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་པར་སྐྲུན་འགྲེམས་སྤེལ་བྱས།
        བོད་འགྱུར་དཔེ་ཚོགས་འདི་ལ་ཁྱོན་བསྡོམས་དེབ20ཡོད་ལ། སྒྲུང་རིང་དང་སྒྲུང་གཏམ་ཐུང་འབྲིང་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་ལས་གྲུབ། དཔེ་ཚོགས་འདིར་འཛམ་གླིང་རྩོམ་རིག་ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད་དུ་གྲུབ་འབྲས་ལེགས་པ་དང་། སྙན་གྲགས་ཆེ་བ། རིན་ཐང་མཐོ་བ། ཤུགས་རྐྱེན་ཟབ་པ། ཁྱབ་རྒྱ་ཡངས་པའི་སྒྲུང་རིང10དང་། སྒྲུང་གཏམ་ཐུང་འབྲིང148ཙམ་བདམས་ནས་བོད་འགྱུར་བྱས་ཡོད། འདིར་འཁོད་པའི་བརྩམས་ཆོས་དག་ནི་འཛམ་གླིང་རྩོམ་སྟེགས་སུ་མཚན་སྙན་འབར་བའི་རྩོམ་མཁན་གྲགས་ཅན་མོ་པེ་སན་ཐེ་དང་། ཁཱ་ཧྥུ་ཁ། འཇེག•ལོན་ཏོན། ཆི་ཧོ་ཧྥུ། ཧྥོ་ལོ་བྷེ། པུ་རོན་ཐེ། ཅ་ཞི་ཡ•མར་ཁི་སི་སོགས་ཀྱིས་མཚོན་པའི་ཕྱི་གླིང་རྩོམ་རིག་གི་དེད་དཔོན་དུ་ཁས་འཆེས་པ་དག་གི་འཐུས་ཚབ་བརྩམས་ཆོས་ཁོ་ན་ཡིན། ལས་གཞི་འདིའི་བོད་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་དཔུང་སྡེ་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་ཚད་མཐོ་བ། སྒྱུར་མཁན་མི་སྣ་ཉི་ཤུ་ཙམ་ཡོད་པ་དག་ནི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ་དང་སྐད་གཉིས་ལོ་ཙཱའི་སྡེ་རུ་སྐད་གྲགས་ཆེ་ཞིང་གྲུབ་འབྲས་འབུར་དུ་ཐོན་པའི་རྩོམ་པ་པོ་དང་ལོ་ཙཱ་བ་འབའ་ཞིག་ཡིན། ཁོང་ཚོས་གཟབ་ནན་གྱི་སྤྱོད་ཚུལ་ལྷུར་བླངས་ཏེ་རྒྱལ་ནང་གི་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གྲགས་ཅན་ནས་ཐོན་པའི་རྒྱ་ཡིག་གི་འགྱུར་མ་གཅིག་རྩོམ་གདན་དུ་བཟུང་བ་དང་། འགྱུར་མ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཡན་ལ་གཤིབ་བསྡུར་གྱིས་འགྱུར་གྱི་སྤུས་ཀར་ཁག་ཐེག་བྱས་ཏེ།འགྱུར་ཡིག་གི་ཚིག་ཉམས་དང་དོན་ཉམས་སོགས་གང་ཅི་ཐད་ནས་མ་རྩོམ་དང་ཉེ་བར་བཅར་ཡོད་པས་ན། འཛམ་གླིང་རྩོམ་རིག་གི་ངོ་མཚར་བའི་འཕེལ་འགྱུར་ལ་ལྟ་བའི་མེ་ལོང་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་དོ།།
        «འཛམ་གླིང་རྩོམ་རིག་གྲགས་ཅན་བོད་འགྱུར་དཔེ་ཚོགས»(ཁག་དང་པོ)ནི་རྒྱལ་ཁབ་བཙུགས་པའི་ཚུན་ལ་འཛམ་གླིང་གི་རྩོམ་རིག་གྲགས་ཅན་གཅིག་བསྡུས་ངང་ཡིག་སྒྱུར་དང་པར་སྐྲུན་བགྱིས་པའི་བོད་འགྱུར་དཔེ་ཚོགས་ཆེན་པོ་ཐོག་མ་ཡིན་ཞིང་། ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་རྩོམ་རིག་གྲགས་ཅན་བོད་འགྱུར་གྱི་རྨང་འདིང་བའི་བཟོ་སྐྲུན་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། ད་རེབ་ཀྱི་དཔེ་ཚོགས་འདིར་དེབ་གྲངས་མང་ཞིང་སྤུས་ཀ་ལེགས་པས། ཕྱི་རྒྱལ་རྩོམ་རིག་གྲགས་ཅན་བོད་འགྱུར་མའི་དཔེ་སྐྲུན་གྱི་རྩེ་མོར་སོན་ཡོད་ཅེས་བཤད་ཆོགའདི་ནི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་དང་ལོ་ཙཱ། དཔེ་སྐྲུན་བཅས་ལས་རིགས་གསུམ་པོས་སྟོབས་ཤུགས་མཉམ་འདུས་ངང་བསྐྲུན་པའི་སྤུས་ལེགས་དཔེ་ཚོགས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན། དཔེ་ཚོགས་འདི་པར་དུ་བསྐྲུན་པས་ཕྱི་རྒྱལ་རྩོམ་རིག་གྲགས་ཅན་བོད་ཀྱི་ཀློག་པ་པོའི་ཁྲོད་དུ་ཁྱབ་གདལ་དང་དཔེ་ཀློག་རེ་འདོད་སྐོང་བ། རིག་གནས་འབྲེལ་འདྲིས་དང་ཕན་ཚུན་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པ། བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ་གྱི་ཆུ་ཚད་མཐོར་འདེགས་ཡོང་བ། བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་ལས་དོན་ཡར་རྒྱས་དང་གོང་འཕེལ་བཅས་ལ་དགེ་མཚན་ཆེན་པོ་ལྡན་ནོ།།
        ཉེ་བའི་ལོ་འགའི་རིང་ལ་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལས་གཞིའི་རོགས་སྐྱོར་ལ་བརྟེན་ནས། རིག་གནས་རྒྱུད་འཛིན་གྱི་རིན་ཐང་ཆེ་བའི་དཔེ་ཆ་སྤུས་ལེགས་མང་པོ་ཇུས་འགོད་དང་པར་སྐྲུན་གནང་བར་རྒྱ་ཆེའི་ཀློག་པ་པོས་གདེང་འཇོག་མཐོན་པོ་གནང་ཞིང་ལས་རིགས་ནང་ཁུལ་དུའང་ཁས་ལེན་ཆེན་པོ་ཐོབ། ལྷག་པར་དུ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་འདིའི་རྩོམ་རིག་དཔེ་དེབ་པར་སྐྲུན་གྱི་ཐད་ནས་རྩོམ་སྒྲིག་པའི་དཔུང་མཐུག་ཅིང་། རྩོམ་ཞུས་སྤུས་ཀ་ལེགས་པས། དཔེ་ཚོགས་འདི་པར་སྐྲུན་བཟོ་སྐྲུན་སྤུས་ལེགས་ཅན་དུ་འགྱུར་བར་ཆ་རྐྱེན་རྨད་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་བསྐྲུན་ནོ།།

བརྩམས་ཆོས།
༡ «འཇིག་རྟེན་འདི་རྒུད་པའི་གཡང་ལ་ལྷུང་།» ཆན་ནུའུ་ཨ.ཨ་ཆི་པེ་ཡིས་བརྩམས། སྒོ་མེ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༢ «ཡིག་འབྲུ་དམར་པོ།» ཧོ་སུན་གྱིས་བརྩམས། བྱ་གཞུང་དབྱངས་བྷས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༣ «གཟུགས་འགྱུར་ཟིན་ཐོ།»(ཁཱ་ཧྥུ་ཁ་ཡི་སྒྲུང་གཏམ་ཐུང་འབྲིང་བདམས་བསྒྲིགས།) ཧྥུ་རན་ཛི.ཁཱ་ཧྥུ་ཁས་བརྩམས། སྤེན་པ་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༤ «གྲོ་ཞིང་ཁའི་སྲུང་མ།»ལྗེ་རོམ.ཌ་ཛིད.ས་ལིན་གྷེར་གྱིས་བརྩམས། ཚེ་རིང་བསམ་འགྲུབ་ཀྱིས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༥ «མའེ་ཆིའི་ལེགས་སྐྱེས།»(ཨའོ.ཧིན་ལི་ཡི་སྒྲུང་ཐུང་བདམས་བསྒྲིགས།) ཨའོ.ཧིན་ལིས་ཀྱིས་བརྩམས། བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་དང་པད་མ་དབང་ཆེན་གྱིས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༦ «རླུང་ཁའི་རི་ཁྱིམ།» ཨའེ་མི་ལེ.པུ་རོན་ཐེ་ཡིས་བརྩམས། མང་རའི་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༧ «འབྲོག་སྟོང་གི་འབོད་སྐད།»(འཇེག.ལོན་ཏོན་གྱི་སྒྲུང་གཏམ་ཐུང་འབྲིང་བདམས་བསྒྲིགས།) འཇེག.ལོན་ཏོན་གྱིས་བརྩམས། ཕུན་ནོར་གྱིས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༨ «ལུའོ་ཧྲེང་སྒོ་མོ།»(ཅེ་ཁྲོན་ལུང་ཀྲེ་ཅེ་ཡི་སྒྲུང་གཏམ་ཐུང་འབྲིང་བདམས་བསྒྲིགས།) ཅེ་ཁྲོན་ལུང་ཀྲེ་ཅེ་ཡིས་བརྩམས། རྒན་གོང་ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༩ «ལྕམ་ཆུང་བྷོ་ཝ་རིའི་གཏམ་རྒྱུད།» གྷེ་སི་ཐེ་ཝོ.ཧྥོ་ལོ་བྷེ་ཁྲེ་ཡིས་བརྩམས། བཀྲ་ཤིས་དཔལ་ལྡན་གྱིས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༡༠ «དུང་ཟླ་དང་དོང་ཙེ་དྲུག» མའོ་མུའུ་ཡིས་བརྩམས། རང་སྒྲས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༡༡ «ཤོག་བྱའི་རྗེས་སྙེག་མཁན།» ཁལ་ཏེ.ཧི་སེ་ཉིས་བརྩམས། མི་ལ་ཙི་ཙིས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༡༢ «ཅ་ཅོ་དང་ཁོང་ཁྲོ།» ཝེ་ལམ.ཧྥོ་ཁུ་ནཱ་ཡིས་བརྩམས། ཆོས་སྐྱོང་གིས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༡༣ «ཁཱར་མེན།»(མེ་རི་མཱེ་ཡི་སྒྲུང་གཏམ་ཐུང་འབྲིང་བདམས་བསྒྲིགས།) མེ་རི་མཱེ་ཡིས་བརྩམས། ལྡེའུ་ཚེ་བརྟན་རྡོ་རྗེས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༡༤ «རྒྱུས་མེད་པའི་བུད་མེད་ཅིག་གི་འཕྲིན་ཡིག»(ཟི་ཝེ་ཀི་ཡི་སྒྲུང་གཏམ་ཐུང་འབྲིང་བདམས་བསྒྲིགས།) ཟི་ཝེ་ཀི་ཡིས་བརྩམས། རྣམ་སྲས་ཀྱིས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༡༥ «དབྱིན་སྒོར་ཁྲི་བརྒྱ་ཤོག་མ།»(མ་ཁུ.ཐོ་ཝུན་གྱི་སྒྲུང་ཐུང་བདམས་བསྒྲིགས།) མ་ཁུ.ཐོ་ཝུན་གྱིས་བརྩམས། བདེ་སྐྱིད་སྒྲོལ་མས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༡༦ «མདོག་འགྱུར་ད་བྱིད།»(ཆི་ཧོ་ཧྥུ་ཡི་སྒྲུང་གཏམ་ཐུང་འབྲིང་བདམས་བསྒྲིགས།) ཆི་ཧོ་ཧྥུ་ཡིས་བརྩམས། ཚེ་འབར་གྱིས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༡༧ «མགུལ་རྒྱན།»(མོ་པེ་སན་གྱི་སྒྲུང་ཐུང་བདམས་བསྒྲིགས།) མོ་པེ་སན་གྱིས་བརྩམས། ཕུན་ནོར་གྱིས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༡༨ «བྱི་ལ་ནག་པོ།»(ཨའེ་ལུན.ཕུ་ཡི་སྒྲུང་ཐུང་བདམས་བསྒྲིགས།) ཨའེ་ལུན.ཕུས་བརྩམས། འབྲོང་བུ་རྡོ་རྗེ་རིན་ཆེན་གྱིས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༡༩ «ལོ་བརྒྱའི་ཁེར་རྐྱང་།» ཅ་ཞི་ཡ.མར་ཁོ་ཡིས་བརྩམས། བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།
༢༠ «ཐེག་པར་དཀའ་བའི་ཚེ་སྲོག་གི་ཡང་བ།» མིས་ལན.ཁོན་རྡུ་རཱས་བརྩམས། ཚེ་དབང་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར།

སྒྱུར་མཁན་ངོ་སྤྲོད།
བཀྲ་ཤིས་དཔལ་ལྡན། བོད་ལྗོངས་གཙང་རིན་སྤུངས་ནས་སྐྱེས། མཐོ་རིམ་རྩོམ་སྒྲིག་པ། བོད་ལྗོངས་ཉིན་རེའི་ཚགས་པར་ཁང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་རྩོམ་སྒྲིག་པ་གཞོན་པ་དང་། བོད་ལྗོངས་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཀྲུའུ་ཞི་གཞོན་པ། བོད་ལྗོངས་ལོ་ཙཱ་བའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་གཞོན་པ། རྒྱལ་ཡོངས་ཐ་སྙད་བཀས་བཅད་མཁས་དབང་ཚོགས་ཆུང་གི་ཁོངས་མི་སོགས་ཡིན། སྔ་རྗེས་སུ«བགྲེས་སོང་ཚེ་རིང་ལ་གོ་འཛོལ་བྱུང་བ»དང་། «ཕྱི་ཉིན་གྱི་གནམ་གཤིས་དེ་རིང་ལས་ལེགས་པ་ཡོང་ངེས» «རྒྱུད་སྐུད་སྟེང་གི་རྣམ་ཤེས» «རི་མགོ་མཐོན་པོའི་ཉི་མ» «བྲག་ཆ»ལ་སོགས་སྒྲུང་གཏམ་ཐུང་འབྲིང་བཞི་བཅུ་ལྷག་ཙམ་བྲིས་ནས་བོད་རིགས་ཀློག་པ་པོའི་ཁྲོད་དུ་བག་ཆགས་གཏིང་ཟབ་བཞག 1992ལོར་སྒྲུང་གཏམ་རིང་གྲས«ཕལ་པའི་ཁྱིམ་ཚང་གི་སྐྱིད་སྡུག»ཅེས་པ་པར་སྐྲུན་བྱས།སྔ་ཕྱིར་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི“ཇོ་མོ་གླང་མའི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་བྱ་དགའ”དང་། ཀྲུང་གོའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ“རྟ་མཆོག་བྱ་དགའ།” རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ“ཀྲོང་ཀྲུང་ཝུན་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ།” ཞིང་ལྗོངས་ལྔའི་དུས་རབས་གསར་པའི་རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ་བྱ་དགའ། “གངས་རྒྱན་བུམ་པའི་བྱ་དགའ”སོགས་ཐོབ།བརྩམས་ཆོས་སྐོར་ཞིག་རྒྱ་ཡིག་དང་དབྱིན་ཡིག་ལ་བསྒྱུར་ཡོད་པ་དང་། «རི་མགོ་མཐོན་པོའི་ཉི་མ»ཞིང་ལྗོངས་ལྔའི་མཐོ་འབྲིང་བོད་ཡིག་བསླབ་གཞིའི་ནང་བདམས་ཡོད། གཞན་ཡང«བཀྲ་ཤིས་དཔལ་ལྡན་གྱི་སྒྲུང་ཐུང་བདམས་བསྒྲིགས»དང་། སྒྲུང་འབྲིང་བདམས་བསྒྲིགས«རྒྱུད་སྐུད་སྟེང་གི་རྣམ་ཤེས»ལྷུག་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས«ས་སྲོས་ཀྱི་འཆར་སྒོ»དོན་བརྗོད་ལྷུག་རྩོམ་རིང་གྲས«དགུན་གཞུང་རིང་མོ»སོགས་པར་སྐྲུན་བྱས།

ཆོས་སྐྱོང་། ཨ་བུ་ཞེས་ཀྱང་འབོད། 1978ལོར་མཚོ་སྔོན་རྡོ་སྦིས་སུ་སྐྱེས། ཀྲུང་གོའི་རྩོམ་པ་པོ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་ཡིན། ད་ལྟ«སྦྲང་ཆར»རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་དུ་གཙོ་སྒྲིག་གཞོན་པའི་ལས་ཀ་གཉེར་མུས། བརྩམས་ཆོས་ལ«རང་གྲོལ་ཞིབ་འཇུག»དང«ཟིང་ལོང་རྡེའུ་འགྲེམས»སོགས་མཆིས།རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད«ཕྱིར་འཁོར་བ»ཞེས་པར་སྐབས་དྲུག་པའི“སྦྲང་ཆར་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ”དང་རྩོམ་གཞུང་ཆེད་དེབ«རང་གྲོལ་ཞིབ་འཇུག»ཅེས་པར་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཆེས་ཐོག་མའི“རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་དཔྱད་བརྗོད་བྱ་དགའ”ཨང་དང་པོ། བོད་འགྱུར་སྒྲུང་གཏམ«གཞས་དབྱུག»ཅེས་པར2015ལོའི«མི་རིགས་རྩོམ་རིག»གི་ལོ་ཙཱའི་བྱ་དགའ། སྙན་ཞུ་རྩོམ་རིག«བྱེ་འཁན་གྱི་དྲི་ཞིམ་འཐུལ་བའི་གནས་དེ་ན»ཞེས་པར2018ལོའི“«བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ»ལོ་ཟུང་བྱ་དགའ”ཐོབ་པ་བཅས་སོ།།

ཁྲི་སེམས་དཔའ། དངོས་མིང་ལ་སྒོ་མེ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས་ཟེར། 1979ལོར་མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་གྲོ་ཞིང་ཁ་ཞེས་པའི་གྲོང་ཚོ་ཞིག་ཏུ་སྐྱེས། 2001ལོར་ལྷོ་ནུབ་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་ནས་མཐར་ཕྱིན། ཀྲུང་གོ་རྩོམ་པ་པོ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་དང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་རྩོམ་པ་པོ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཨུ་ཡོན། དུས་དེབ«གངས་རྒྱན་མེ་ཏོག»གི་གདན་ཞུ་རྩོམ་སྒྲིག་པ་བཅས་ཡིན། 2017ལོར་ལུའུ་ཞུན་རྩོམ་རིག་གླིང་གི་སྐབས33པའི་མཐོ་རིམ་གསར་རྩོམ་འཛིན་གྲྭར་འགྲིམས་མྱོང་། བརྩམས་དེབ་ལ་འབོལ་རྩོམ་དེབ«བསམ་གཞིག་གི་ཁ་དོག»དང་སྙན་དེབ«དིང་གླིང་ཁེར་འབུད» «ཁྲི་སེམས་དཔའི་སྙན་ངག»(རྒྱ་ཡིག་པར་མ)འགྱུར་དེབ«ཕ་རི་སིའི་འཕགས་མའི་ཆོས་གྲྭ» «གཡུ་ཆུང་དྲུག་དཀར»སྒྲུང་རིང་དེབ«མར་ངོའི་ཟླ་བ»སྒྲུང་ཐུང་དེབ«སྒོ་མེ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས་ཀྱི་སྒྲུང་ཐུང་ཕྱོགས་བསྒྲིགས»དང«བྱ་ཞིག་ཡིན་ན་བསམས་བྱུང»སོགས་པར་སྐྲུན་བྱས། བརྩམས་ཆོས་ཁག་ཅིག་རྒྱ་ཡིག་དང་ཉི་ཧོང་གི་ཡི་གེ་སོགས་སུ་བསྒྱུར་ཡོད། སྔ་གཞུག་ཏུ་སྦྲང་ཆར་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་དང་། གངས་རྒྱན་མེ་ཏོག་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ། ཟླ་ཟེར་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་བྱ་དགའ། གངས་རྒྱན་རྟགས་མའི་བྱ་དགའ། མཚོ་སྔོན་ན་གཞོན་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་སོགས་ཐོབ་མྱོང་། ད་ལྟ་མཚོ་སྔོན་ཉིན་རེའི་ཚགས་པར་ཁང་དུ་ལས་ཀ་གཉེར་བཞིན་ཡོད།

ཚེ་རིང་བསམ་འགྲུབ། 1974ལོར་མཚོ་སྔོན་པོ་རྐང་ཚའི་འབྲོག་ཁྱིམ་ཕལ་བ་ཞིག་ཏུ་སྐྱེས། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཁྲིམས་འཛིན་སློབ་གྲྭ་དང་ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་སོགས་སུ་བསླབ་གཉེར་བྱས་མྱོང་། ད་ལྟ་རྐང་ཚ་རྫོང་རིག་གནས་ཡུལ་སྐོར་རྒྱང་སྒྲོག་ཅུ་རུ་ལས་ཀ་གཉེར་མུས་ཡིན། ལས་ཞོར་ལ་བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་བའམ་ཡིག་སྒྱུར་གྱི་ལས་ཀ་གཉེར། སྒྲུང་ཐུང་དེབ«ཕྱིང་ལྭ་དཀར་པོ»ཞེས་པ་དང་། འགྱུར་དེབ«གནའ་བོའི་རོམ་གྱི་རིག་གནས»«མ་སི་དོ་ཉི་ཡ་བཙན་རྒྱལ»སོགས་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན་ཞིང་། ད་ལྟ«མདོ་སྨད་རྐང་ཚའི་ངག་རྩོམ་དེབ་ཕྲེང»ཞེས་པ་འཚོལ་སྒྲིག་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད།

ཨ་སྨྱོན་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ། 1967ལོར་མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀ་རྫོང་དུ་སྐྱེས། 1990ལོར་ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་གླིང་ནས་མཐར་ཕྱིན། ད་ལྟ་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གི་ཧྲེ་ཀྲང་གཞོན་པ་དང་སྤྱི་ཁྱབ་རྩོམ་སྒྲིག་གཞོན་པའི་འགན་གཅིག་ལྕོགས་སུ་འཁུར་ཡོད། དེ་སྔོན་རྒྱལ་ཡོངས་གསར་འགྱུར་དཔེ་སྐྲུན་ལས་རིགས་ཀྱི་སྣེ་ཁྲིད་མི་སྣ་སོགས་སུ་བདམས་མྱོང་། 1988ལོ་ནས་གསར་རྩོམ་གྱི་མགོ་བཟུང་སྟེ། རྩོམ་ལུས་མི་གཅིག་པའི་བརྩམས་ཆོས་བརྒྱ་ལྷག་བོད་ཁུལ་གྱི་དུས་དེབ་དང་ཚགས་པར་སོ་སོའི་སྟེང་དུ་བཀོད་པར་མ་ཟད། བརྩམས་ཆོས་སྐོར་ཞིག་རིགས་མི་འདྲ་བའི་དཔེ་ཚོགས་དང་དེབ་ཕྲེང་བཅས་སུ་བདམས་ཡོད། བརྩམས་ཆོས་གཙོ་བོ་ལ་སྒྲུང་གཏམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས«སྟོན་གྱི་རང་སྒྲ»དང་། སྒྲུང་འབྲིང་ཕྱོགས་བསྒྲིགས«བློ་མང་དོན་གྲུབ»སྒྲུང་རིང«མར་མེ་ཚེ་འབར»བསྒྱུར་རྩོམ་དེབ«དུས་རྒྱུན་གྱི་འཚོ་བ»དང་། «ཤེས་རབ་འཕེལ་བའི་བསྟན་བཅོས»«རྒྱལ་ཁབ་གསུམ་པོ་མཉམ་ལངས»སོགས་འདུག དེ་ལས་བརྩམས་ཆོས་འགའ་རེར་སྔ་ཕྱིར་སྐབས་བདུན་པའི་རྒྱལ་ཡོངས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་རྩོམ་རིག“རྟ་མཆོག་བྱ་དགའ”དང་། སྐབས་གཉིས་པའི་རྒྱལ་ཡོངས“གངས་རྒྱན་རྟགས་མ”ཡི་རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ་བྱ་དགའ་བཅས་ཐོབ། ཁོ་ནི་ལུའུ་ཞུན་རྩོམ་རིག་གླིང་གི་སྐབས་ཉེར་གཅིག་པའི་གཞོན་དར་རྩོམ་པ་པོ་མཐོ་རིམ་འཛིན་གྲྭའི་སློབ་མ་དང་། ཀྲུང་གོའི་རྩོམ་པ་པོ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་རྩོམ་པ་པོ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཀྲུའུ་ཞི་གཞོན་པ་བཅས་ཡིན།

ཕུན་ཚོགས་རྒྱལ། སྙུག་མིང་ལ་མི་ལ་ཙི་ཙི་ཟེར། 1968ལོར་མདོ་སྨད་བོང་སྟག་ནས་སྐྱེས། སྔ་ཕྱིར་སློབ་ཆུང་དགེ་རྒན་དང་སྙན་ངག་རྩོམ་སྒྲིག་པ་སོགས་ཀྱི་ལས་ཀ་ལས་མྱོང་། 2009ལོར«གངས་རྒྱན་མེ་ཏོག»རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་ཐོབ།གསར་རྩོམ་བརྩམས་ཆོས«རང་གཤིས་གདུང་འབོད»«རྡོ་ལྕགས་གཙུབ་བརྡར»དང་འགྱུར་དེབ«འགྲུལ་བཞུད་ལམ་གྱི་ཤུགས་གླུ»«དུས་རབས21པའི་ཧྥ་རན་སིའི་རྩོམ་རིག»«ཁྲུན་ཆིའུ་ཀྲན་གོའི་དུས་སྐབས»«ཨི་སི་ལམ་ཆོས་ལུགས»སོགས་པར་སྐྲུན་བྱས།

བྱ་གཞུང་དབྱངས་བྷ། མདོ་སྨད་བྱང་རྒྱུད་ཀྱི་ཞིང་གྲོང་ཞིག་ཏུ་སྐྱེས། ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་ནས་རྩོམ་རིག་རབ་འབྱམས་དམ་བཅའ་བཞགརྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་ཞིབ་འཇུག་དང་གསར་རྩོམ་གྱི་ལས་ལ་གཞོལ་ནས་ལོ་མང་འདས། ད་ལྟ་ལྷ་ས་དགེ་འོས་སློབ་གླིང་གི་རྩོམ་རིག་དགེ་རྒན་ཡིན། བརྩམས་འབྲས་ལ། «རྩོམ་རིག་དང་མི»དང«ཕ་སའི་མགྱོགས་བྲིས»སོགས་བརྩམས་བསྒྱུར་བསྒྲིགས་གསུམ་བྱས་པའི་དེབ་པོད་དྲུག་དང་། རྩོམ་ལུས་སྣ་ཚོགས་པའི་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་དང་དཔྱད་རྩོམ་མང་དུ་མཆིས་སོ།།

རང་སྒྲ། རྩོམ་སྒྲིག་ཞུས་ཆེན་པ། མཚོ་སྔོན་འབའ་རྫོང་ནས་སྐྱེས། ཀྲུང་གོའི་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་དང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ལོ་ཙཱ་བའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ལས་འཛིན་བཅས་ཡིན། ད་ལྟ་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་རིག་གནས་ཁང«བོད་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་རིག་གནས»རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་དུ་རྩོམ་སྒྲིག་གི་ལས་ཀ་གཉེར་མུས་ཡོད། སྒྲུང་གཏམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས«གངས་འདབས་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད»དང་། སྒྲུང་འབྲིང་ཕྱོགས་བསྒྲིགས«ཕལ་བའི་མི་ཚེ» ལོ་རྒྱུས་སྒྲུང་རིང«ཐོན་མི་སམྦྷོ་ཊ» བོད་ཀྱི་ཚིགས་བཅད་སྒྲུང་རིང་ཐོག་མ«འཇའ་ཚོན་གྱིས་འཁྱུད་པའི་བརྩེ་བ» རྒྱ་ཡིག་གི་དེབ«ཚེ་རྒྱལ་གྱི་སྒྲུང་གཏམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས»དང«ཕལ་བའི་མི་ཚེ» རིག་གཞུང་ཆེད་དེབ«བོད་ཀྱི་དགོན་སྡེའི་རིག་གནས་སྤྱི་བཤད་མེ་ཏོག་ཕྲེང་བ»དང«འབའ་གཞུང་ལོ་རྒྱུས་མེས་པོའི་ཞལ་ལུང» «རྩོམ་རིག•གསར་རྩོམ•དཔྱད་བརྗོད»སོགས་དཔེ་སྐྲུན་བྱས་ཡོད། སྦྲང་ཆར་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་དང་། གངས་རྒྱན་རྟགས་མའི་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གསར་རྩོམ་བྱ་དགའ། ཏུང་ལི་པེ་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་སོགས་ཐོབ་མྱོང་།

མང་རའི་རྒྱལ་མཚན་ནམ་མང་རྒྱན། སྤྱི་ལོ1980ལོར་མདོ་སྨད་མང་རར་སྐྱེས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་གྱི་བོད་ཡིག་སྡེ་ཁག་དང་། ཐེན་ཅིན་ནན་ཁའེ་སློབ་ཆེན་གྱི་རྒྱ་ཡིག་སྡེ་ཁག་སོགས་སུ་རྩོམ་རིག་དང་ལོ་ཙཱ། སྐད་བརྡ་རིག་པ་བཅས་ལ་སློབ་གཉེར་བྱས། 2007ལོར་རྩོམ་རིག་རབ་འབྱམས་པའི་བསླབ་གནས་ཐོབ། 2007ལོ་ནས་ད་ལྟའི་བར་སི་ཁྲོན་རྒྱང་སྒྲོག་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་དུ་རྩོམ་སྒྲིག་དང་ལོ་ཙཱ། ལེ་ཚན་དཔྱད་བརྗོད་པ་སོགས་ཀྱི་ལས་འགན་ཁུར་ཞིང་། ཞོར་དུ་བོད་ཡིག་གི་ལམ་ནས་དཔལ་འབྱོར་དང་བཅའ་ཁྲིམས་རྒྱུན་ཤེས་ཁྱབ་གདལ་གྱི་སྤྱི་ཕན་ལས་ཀར་འབད་མུས་ཡིན། བརྩམས་ཆོས་གཙོ་བོར་སྒྲུང་གཏམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས«ཁ་སང་གི་རྨི་ལམ»དང་། འབོལ་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས«ཟུར་མང་བའི་བསམ་གཞིགས»འགྱུར་དེབ«ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས»སོགས་ཡོད།

ཚེ་དབང་རྣམ་རྒྱལ། 1988ལོར་མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀར་སྐྱེས། བོད་ཀྱི་དེང་རབས་རྩོམ་རིག་ཆེད་ལས་ཀྱི་འབུམ་རམས་པ། སྔ་ཕྱིར་ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་དང་བོད་ལྗོངས་སློབ་ཆེན། ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་བརྙན་འཕྲིན་ལས་ཁུངས་བཅས་སུ་སློབ་གཉེར་དང་གཞུང་གི་ལས་ཀར་ཞུགས། རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དཔྱད་རྩོམ་ཁག་ཅིག«སྦྲང་ཆར»དང«ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ»སོགས་སུ་འཁོད་ཡོད་ལ།སྒྲུང་ཐུང་ཕྱོགས་བསྒྲིགས«ཨ་ཕ་ཆང»དང་སྒྱུར་རྩོམ«རིག་རྩལ་བསྐྱར་དར་སྐབས་ཀྱི་ཡོ་རོབ་ནུབ་མའི་རྩོམ་རིག»སོགས་པར་སྐྲུན་བྱས།

སྤེན་པ་དོན་གྲུབ། བོད་ལྗོངས་ལྷ་སར་སྐྱེས། རྩོམ་རིག་འབུམ་རམས་པ། ལྗོངས་ཕྱི་ནང་གི་བོད་ཡིག་དུས་དེབ་ཁག་ཏུ་སྙན་ངག་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་དང་། རྩོམ་རིག་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་དཔྱད་བརྗོད་དང་འགྱུར་མ་སོགས་བརྒྱ་གྲངས་ལྷག་སྤེལ། སྙན་ངག«རྫོང་རྒྱབ་ཀླུ་ཁང་གི་ཕྱི་ནང་དུ»ལ«གངས་རྒྱན་མེ་ཏོག»གི་སྐབས་ལྔ་པའི་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་དང་། སྒྲུང་འབྲིང«ཉི་མ་དགྲ་འདུལ»ལ་སྐབས་ལྔ་པའི“བོད་ཀྱི་དུས་རབས་གསར་པའི་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ།” འགྱུར་མ«ཕོ་ལོ་བཞི་བཅུར་ཕྱོགས་སུ་ཐོན»ལ«མི་རིགས་ཀྱི་རྩོམ་རིག»གི་ལོ་མཇུག་བྱ་དགའ་སོགས་ཐོབ།འགྱུར་མ«བདག་ཉིད་བདག་གི་མགོན་དུ་གྱུར»དང་། «ཚན་རིག་གི་སྲོལ་འབྱེད»སོགས་པར་སྐྲུན་བྱས། ད་ལྟ་བོད་ལྗོངས་བསླབ་གཞི་རྩོམ་སྒྱུར་ལྟེ་གནས་ཀྱི་བོད་སྐད་ཡིག་རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་དུ་རྩོམ་སྒྲིག་གི་བྱ་བ་གཉེར་མུས་སུ་མཆིས།

བདེ་སྐྱིད་སྒྲོལ་མ། མཚོ་སྔོན་རྨ་ལྷོ་སོག་རྫོང་ནས་སྐྱེས། 1990ལོར་ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་གླིང་གི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་སྐད་ཡིག་སྡེ་ཁག་གི་བོད་ཡིག་ཆེད་ལས་དངོས་གཞི་ལས་མཐར་ཕྱིན། མཚོ་སྔོན་རྩོམ་པ་པོ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་ཡིན། བརྩམས་ཆོས་ལ་སྙན་ངག་དེབ«སྙན་ངག་གི་མིག་ཆུ»དང«རྩྭ་ཐང་གི་བརྩེ་བ»«བྱུར་དམར་འཁྲི་ཤིང»གསུམ་དང་། ལྷུག་རྩོམ་དེབ«ཆར་ཟམ་ཟིམ།སྨུག་ལང་ལོང»དང«ཨ་མའི་ལག་པ»གཉིས། སྒྲུང་རིང་དེབ«འབྲོག་རུའི་རྒྱང་འབོད»བཅས་པར་སྐྲུན་བྱས་ཡོད། «སྦྲང་ཆར»རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་ཐོབ་མྱོང་།

ཚེ་འབར། 1963ལོར་མཚོ་སྔོན་གཅན་ཚ་རྫོང་དུ་སྐྱེས། 1995ལོར་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་མི་རིགས་སྐད་ཡིག་སྡེ་ཁག་ནས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རྩོམ་རིག་ཆེད་ལས་བསླབས་ནས་མཐར་ཕྱིན། 1989ལོ་ནས1992ལོའི་བར་རྩོམ་རིག་དུས་དེབ«གངས་རྒྱན་མེ་ཏོག»གི་གཙོ་སྒྲིག་པའི་འགན་ཁུར། 1992ལོ་ནས་མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་སློབ་གཞི་རྩོམ་སྒྱུར་ཁང་དུ་སྐད་ཡིག་སློབ་དེབ་ཀྱི་རྩོམ་སྒྲིག་པ་བྱས།བརྩམས་ཆོས་གཙོ་བོ་ལ་སྒྲུང་གཏམ«ཁྲག་དྲོན»«ཨ་མའི་གདམ་ག»«པུ་ཧ་ཆུ་འགྲམ་གྱི་ན་བུན»ལྷུག་རྩོམ«ཕྱག་འཇུས་གནང་བ»«ནས»«ཁྲུང་ཁྲུང་དཀར་མོ»སྙན་ངག«ས་སྨྱུག་གི་རང་གཤིས»«དེ་རིང»སོགས་ཡོད།

རྣམ་སྲས། མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀར་སྐྱེས།མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་དགེ་རྒན་ཆེན་མོ། སྔ་གཞུག་ཏུ«ཀྲུང་གོ་བོད་རིག་པ»དང«བོད་ལྗོངས་ཞིབ་འཇུག»སོགས་དུས་དེབ་སྟེང«བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་སྙན་ངག་གི་རྟོག་ཡུལ་མཛེས་པ»«དེང་རབས་ལྷུག་རྩོམ་ཞིབ་འཇུག»སོགས་དཔྱད་རྩོམ60ལྷག་སྤེལ་བ་དང་། «རྩོམ་འཇུག་རྣམ་བཤད»དང«བོད་ཀྱི་དེང་རབས་རྩོམ་རིག་ཞིབ་འཇུག»«དུས་སྐབས་གསར་པའི་བོད་ཀྱི་སྒྲུང་གཏམ་ཞིབ་འཇུག»བཅས་དཔེ་དེབ7པར་སྐྲུན་བྱས།«རྩོམ་འཇུག་རྣམ་བཤད»ལ་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་མཚན་ཉིད་རིག་པ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་གི་བྱ་དགའ་ཨང་གཉིས་པ་དང་། «བོད་ཀྱི་དེང་རབས་སྙན་ངག་ཞིབ་འཇུག»ལ་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཐེངས་དང་པོའི་རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་བྱ་དགའ་ཨང་གཉིས་པ་ཐོབ། «བོད་ཀྱི་དེང་རབས་སྒྲུང་གཏམ་གསར་པའི་ཞིབ་འཇུག»ལ་ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པའི“ཇོ་མོ་གླང་མའི་བྱ་དགའ”རིམ་པ་གཉིས་པ་ཐོབ། སྒྲུང་གཏམ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས«ཀྱག་ཀྱོག་ཏུ་འབབ་པའི་ལུང་ཆུ»ལ་རྒྱལ་ཡོངས་ཐེངས་དགུ་པའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ“རྟ་མཆོག་བྱ་དགའ”ཐོབ། གཞན་ད་དུང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་ཐེབས་རྩའི་ལས་གཞི«བོད་ཀྱི་དེང་རབས་རྩོམ་རིག་ཞིབ་འཇུག»དང«དུས་རབས་ཉེར་གཅིག་པའི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག»«དེང་རབས་བོད་ཀྱི་བུད་མེད་རྩོམ་པ་པོའི་བརྩམས་ཆོས་ཞིབ་འཇུག»བཅས་ལ་གཙོ་སྐྱོང་གནང་ཞིང་ལེགས་འགྲུབ་ཡག་པོ་བྱུང་ཡོད། ད་ལྟ་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་ཐེབས་རྩའི་ལས་གཞི«རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོའི་སྙན་ངག་གི་རྩོམ་རིག་གོ་གནས་དང་སྒྱུ་རྩལ་མཛེས་ཉམས»ཅེས་པར་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་བཞིན་པ་ལགས།

རྡོ་རིང་པད་མ་དབང་ཆེན། མདོ་སྨད་གཅན་ཚ་རུ་སྐྱེས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་བོད་རིག་པའི་སློབ་གླིང་ནས་མཐར་ཕྱིན། ད་ལྟ«སྦྲང་ཆར»རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་དུ་རྩོམ་སྒྲིག་པའི་ལས་ཀ་གཉེར་བཞིན་ཡོད། ལས་ཞོར་དུ་ལྷུག་རྩོམ་དང་ལྷུག་རྩོམ་ཐད་ཀྱི་དཔྱད་བརྗོད་སྐོར་ཞིག«སྦྲང་ཆར»དང«གངས་རྒྱན་མེ་ཏོག»སོགས་ཀྱི་སྟེང་དུ་བཀོད་མྱོང་། ལྷུག་རྩོམ་དེབ«དབུས་ལམ་རིང་མོ»དང་། བསྒྱུར་རྩོམ་དེབ«སུང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དར་རྒུད»«རོང་འབྲོག་ཞོར་ལས་པའི་ཁེ་དབང་སྲུང་སྐྱོབ་ལག་དེབ»སོགས་དཔེ་དེབ་ལྔ་པར་དུ་བསྐྲུན།

ཕུན་ནོར། ཞུས་ཆེན་ལོ་ཙཱ་བ། 1967ལོར་མྱང་སྟོད་སྟག་ཚལ་ཕྱི་རོལ་ལམ་ད་ལྟའི་རྒྱལ་རྩེ་རྫོང་མཁར་ཁ་སྟོད་དུ་སྐྱེས། བོད་ལྗོངས་རླུང་འཕྲིན་བརྙན་འཕྲིན་ལས་ཁུངས་ནས་སྔ་ཕྱིར་ཡིག་བསྒྱུར་དང་བོད་སྐད་རིག་རྩལ་ལེ་ཚན་གསར་རྩོམ། རྩོམ་སྒྲིག་དང་འཁྲབ་འཁྲིད། དབྱངས་འདོན་སོགས་ཀྱི་བྱ་བར་གཞོལ། བརྩམས་ཆོས་གཙོ་བོ་ལ«ཟོར་དབྱིབས་ཅན་གྱི་ཟླ་བ»སོགས་བརྩམས་སྒྲུང་ཐུང་འབྲིང་ལྔ་དང་། སྙན་ངག་ཕྱོགས་བསྒྲིགས«བྱ་རྒྱལ་ཁྱུང་གི་གླུ»«རི་ཁུག་ནས་གྲགས་པའི་དཔེ་དེབ»སོགས་བོད་སྐད་རླུང་འཕྲིན་ཟློས་གར་དྲུགའགྱུར་དེབ་ལ«གྷི་ཐན་ཀཱ་ལི»དང«གཞོན་ནུ་འོད་ཐར་གྱི་སེམས་གཅོང»«གྷ་རིམ་གྱི་བྱིས་སྒྲུང་བདམས་བསྒྲིགས»«འབྲུ་སྨུག་པོ»«ངེད་ཀྱི་མི་ཚེའི་གཏམ་རྒྱུད»«ཨོ་ཐོ་མན་བཙན་རྒྱལ»སོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་བརྩམས་ཆོས་བཅོ་ལྔ་དང«དམ་པའི་ལམ»སོགས་རླུང་འཕྲིན་ཟློས་གར་དྲུག «ཁུང་ཙེ»སོགས་་གློག་བརྙན་དང་བརྙན་འཕྲིན་ཟློས་གར་དྲུག་སོགས་པར་སྐྲུན་བྱས།

རྒན་གོང་ཨོ་རྒྱན་རྡོ་རྗེ། སྨྱུག་མིང་ལྗང་གཞོན། བོད་ལྗོངས་ལྷོ་ཁའི་གྲ་ནང་རྫོང་དུ་སྐྱེས། ཀྲུང་གོའི་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི། ཀྲུང་གོའི་དམངས་ཁྲོད་རིག་རྩལ་མཁས་པའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི། བོད་ལྗོངས་རྩོམ་པ་པོའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ལས་འཛིན་པ། སྔ་ཕྱིར་དགེ་རྒན་དང«ལྷོ་ཁའི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ»གྱི་གཙོ་སྒྲིག་པ། ལྷོ་ཁའི་རིག་རྩལ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱུན་ལས་ཀྲུའུ་ཞི་གཞོན་པ། ལྷོ་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་རིག་གནས་ཅུས་ཀྱི་བརྟག་ཞིབ་པ་གཞོན་པ་སོགས་ཀྱི་འགན་ཁུར། ད་བར་སྙན་དེབ«ཕ་ས་མྱུལ་བའི་རྣམ་ཤེས་ཕྲ་མོ»དང«ཀླུང་ཆེན་ཤར་དུ་རྒྱུ» འགྱུར་དེབ«ཇ་ཤིང་མེ་ཏོག་མ»དང«སྦལ་པ» མི་སྣའི་ལོ་རྒྱུས«ལྷོ་ཁའི་གྲགས་ཅན་མི་སྣ་རིམ་བྱོན་གྱི་མཚན་མཛོད»སོགས་དཔེ་དེབ་ཁག16པར་སྐྲུན་བྱས། སྙན་ངག«མཐོ་སྒང་གི་རླུང»དང«གངས་ལྗོངས་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད»«རྩྭ་ཐང་གི་མགྱོགས་བྲིས»«ཨ་མ། ང་ལོག་ཡོང་གིན་ཡོད»སོགས་རྒྱ་ཡིག་དང་ཧྥ་རན་སིའི་ཡི་གེར་བསྒྱུར། སྔ་དུས་ཀྱི་སྙན་ངག«ངས་ཁྱོད་ལ་ཁ་རྡུང་གཏོང»དང«མཐོ་སྒང་གི་རླུང»གཉིས་སློབ་ཆེན་དང་མཐོ་འབྲིང་གི་བོད་ཡིག་སློབ་དེབ་ཏུ་འཁོད། 1992ལོར་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ངལ་རྩོལ་དཔེ་བཟང་དུ་བདམས། 1995ལོར་བོད་ཀྱི་ལོ་བཅུའི་རྩོམ་རིག་གྲུབ་འབྲས་ཀྱི་བྱ་དགའ་ཐོབ། 2008ལོར་སྙན་དེབ«ཕ་ས་མྱུལ་བའི་རྣམ་ཤེས་ཕྲ་མོ»ལ་རྒྱལ་ཡོངས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ"རྟ་མཆོག་བྱ་དགའ"ཐོབ། 2010ལོར་སྙན་དེབ་དེར་བོད་ཀྱི་ཇོ་མོ་གླང་མའི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཐེབས་རྩའི་མཚན་སྙན་བྱ་དགའ་ཐོབ། 2010ལོར་ཀྲུང་གོའི་དམངས་ཁྲོད་རྩོམ་རིག་ཕྱོགས་བསྡུས་ལས་དོན་གྱི་ལེགས་སྐྱེས་བྱ་དགའ་ཐོབ། 2013ལོར་རྒྱལ་ཡོངས་རིག་རྩལ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་སྔོན་ཐོན་ལས་དོན་པའི་མཚན་སྙན་ཐོབ། 2017ལོར་བོད་འགྱུར«ཇ་ཤིང་མེ་ཏོག་མ»ལ་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྐབས་གཉིས་པའི་ཕུལ་བྱུང་རྩོམ་རིག་འགྱུར་རྩོམ་གྱི་བྱ་དགའ་རིམ་པ་དང་པོ་ཐོབ། 2020ལོར་ལྷུག་རྩོམ«ལྐོག་གྱུར་གྱི་གྲོག་རོང»ལ«བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ»གྱི་ལོ་ཟུང་བྱ་དགའ་ཐོབ།

འབྲོང་བུ་རྡོ་རྗེ་རིན་ཆེན། 1967ལོར་མཚོ་སྔོན་གཅན་ཚ་རྫོང་དུ་སྐྱེས། ཀྲུང་གོ་རྩོམ་པ་པོ་མཐུན་ཚོགས་མཚོ་སྔོན་ཡན་ལག་ཚོགས་པའི་ཁོངས་མི་ཡིན། ཞིང་ཆེན་རིམ་པའི་དུས་དེབ་སོགས་སུ་རྩོམ་ཡིག་དགུ་བཅུ་ཙམ་སྤེལ་ཡོད། སྙན་ངག«བཀྲ་ཤིས་རྟགས་བརྒྱད་དང་སྦྱར་བའི་བསྔགས་ཚིག»ལ1981ལོ་ནས1983ལོའི«སྦྲང་ཆར»གྱི་ཕུལ་བྱུང་རྩོམ་ཡིག་དཔྱད་བསྡུར་ཁྲོད་བྱ་དགའ་ཨང་གསུམ་པ་ཐོབ་པ་དང་། བརྩམས་སྒྲུང«གཞིས་བྱེས་ལྷན་འཛོམས»ལ«སྦྲང་ཆར»རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་གིས་བསྡུས་པའི"མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་དང་ཡར་ཐོན"གྱི་བྱ་དགའ་ཨང་དང་པོ་ཐོབ་ཅིང་། རྒྱ་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་ནས«མི་རིགས་རྩོམ་རིག»ཏུ་བཀོད། བརྩམས་སྒྲུང«ལམ་འགྲམ་གྱི་ཉིན་ཐོ»ཨ་རི་ནས་དབྱིན་ཡིག་ཏུ་བསྒྱུར་ནས་སྤེལ་ཡོད། གཞན་ཡང་བརྩམས་དེབ་ལ་ལོ་རྒྱུས་སྒྲུང་རིང«གངས་ཅན་བོད་ཡུལ་དུ་སྤྲིངས་པའི་འཕྲིན་ཡིག»དང«རྩོམ་ལ་འཇུག་པའི་སྒོ»སོགས་ཡོད་ཅིང་། དཔྱད་རྩོམ་ལ«མི་གཤིས་ཀྱི་བཅིངས་འགྲོལ»དང«འཇིག་རྟེན་ཆོས་བརྒྱད་ལས་འདས་པའི་ཆོས»«སྟག་འབུམ་རྒྱལ་གྱི་ཁྱིའི་སྒྲུང་གཏམ་ལ་དཔྱད་པ»«ཁ་ཕྱོགས་བོར་བའི"རླུང"»«དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་རྩོམ་རིག་གི་དེང་རབས་རང་བཞིན་སྐོར་གླེང་བ»«ལོ་རྒྱུས་རིང་ལུགས་གསར་མའི་འོག་གི་རྩོམ་རིག་སྤྲོས་བརྗོད» «གདགས་སྲིབ་ཀྱི་ངོས་གཉིས་གླེང་བ»སོགས་སྤེལ་ཡོད། ད་ལྟ་རྨ་ལྷོ་གཅན་ཚ་རྫོང་དུ་སློབ་གསོའི་ལས་ཀ་གཉེར་བཞིན་ཡོད་དོ།།

ལྡེའུ་ཚེ་བརྟན་རྡོ་རྗེ། 1994ལོར་མཚོ་སྔོན་བྲག་དཀར་རྫོང་ནས་སྐྱེས། 2018ལོར་ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་ནས་སློབ་མཐར་ཕྱིན། གསར་འགོད་དང་སྙན་སྒྲོན་གྱི་ལས་ཀ་གཉེར་བཞིན་ཡོད། ཀྲུང་གོའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་རྩོམ་པ་པོའི་སློབ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་ཡིན། རྩོམ་རིག་དུས་དེབ་ཆེ་གྲས«སྦྲང་ཆར»སོགས་སུ་སྒྲུང་གཏམ་འགའ་རེ་སྤེལ་མྱོང་ལ། 2018ལོར་སྐབས་དགུ་པའི«སྦྲང་ཆར»“སྨྱུག་གསར་བྱ་དགའ”ཐོབ། «འཛམ་གླིང་རྩོམ་རིག»དང«མི་རིགས་ཀྱི་རྩོམ་རིག»སོགས་དུས་དེབ་སྟེང་སྒྱུར་རྩོམ་རེ་གཉིས་ཀྱང་བཀོད་ཡོད་ལ། དེའི་ཁྲོད«མོབ་གྷྀ་ལིའི་སྤུན་མཆེད་དག»ཅེས་པར2017ལོའི«མི་རིགས་ཀྱི་རྩོམ་རིག»གི་ལོ་མཇུག་བྱ་དགའ་ཐོབ།